Koronabirusa

COVID-19a, justizia eta oinarrizko eskubideen murrizketa

Azken egunetako gaietako bat izan da, zalantzarik gabe. Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazioarekiko Auzien Aretoaren urriaren 22ko ebazpenak Autoak erabaki zuen ez baimentzea Eusko Jaurlaritzak hartutako neurria -bilerak gehienez sei pertsonara mugatzeko neurria, bai espazio publikoetan, bai pribatuetan-.

Auto honek arrazoitzen duenez, biltzeko oinarrizko eskubidea murrizten duen araua denez, gaur egun ez dago muga hori estaltzen duen araurik, alarma-egoeraz gain.

Alde batetik, argi dago neurri hori oinarrizko eskubide baten muga dela, Eusko Jaurlaritzak berak hala ulertu baitzuen neurria Auzitegiaren baimenaren mende jarri zuenean.

"Argi dago neurri hori oinarrizko eskubide baten muga dela, Eusko Jaurlaritzak berak hala ulertu baitzuen neurria Auzitegiaren baimenaren mende jarri zuenean"

Bestalde, alarma-egoeratik kanpo muga horretarako estaldura egotea edo ez egotea juridikoki eztabaidagarria da, beste auzitegi batzuen erabakiak beste zentzu batean baitaude. 

Baina ez dut Auto honen egokitasunaz edo desegokitasunaz hitz egin nahi, inork ez baitu oraindik erantzun zuzenik, baizik eta Autoak sortu dituen erreakzioez. Erreakzio horiek guztiak legitimoki, jakina, adierazpen askatasunaren arabera Eusko Jaurlaritzatik bertatik nahiz beste subjektu batzuetatik iritsi dira.

Oro har, haserre eta argumentazio juridiko gutxiko erreakzioak izan dira, nire uste apalean, baina, ziurrenik, oso eraginkorrak herritarren zati baten ikuspuntutik.

Erreakzio horiek agerian uzten dute oraindik ez dagoela barneratuta jurisdikzioak gobernuen erabakien kontrolean duen eginkizuna. Halaber, ez dute ulertzen gaiari buruzko eztabaida juridiko garrantzitsua dagoela eta oraindik ez dagoela itxita.

Oso deigarria egiten zait, eta hori da azpimarratu nahi dudana, erreakzio horiekin botere exekutiboak adierazten duela erantzun judizialak beti izan behar duela txandakako gobernuak espero duena, eta justiziak akritikoa izan behar duela egin beharreko hausnarketa juridiko garrantzitsuan.

Izan ere, nire ustez, hala izan da oraingoan ere. Egoera epidemikoa dela eta, justiziak neurria «beharrezkotzat» jo ez izana deitoratu dute Eusko Jaurlaritzako kideek eta aholkulariek, edo «muga hori neurri arbitrarioa» ez dela argudiatu dute, edo «urrats bakoitza ikuspegi juridikotik atzeratuko eta mugatuko ez duen maniobra-marjina izatea» beharrezkoa dela argudiatu dute.

Horrela esanda, arrazoia dute. Baina ez da horrela izan. Auzitegiak ez du inondik inora ere arrazoitu neurri hori beharrezkoa ez denik edo eraginkorra izango ez denik birusa kontrolatzerakoan edo egungo testuinguruan justifikatuta ez dagoenik; aitzitik, argudiatu du ez duela ezinbesteko arau-euskarririk eta badakigu horretaz interpretazio-desadostasunak daudela, lehen esan dudanez. Gainera, hori, oro har, egiaztatu dela dirudi, oinarrizko eskubideak murrizteko erabakiak hartzeko alarma-egoera dekretatu baita. Bestalde, ez da ahaztu behar Espainiako Gobernuak eta Parlamentuak ez diotela erantzunik eman legedia erreformatzeko konpromisoari, aipatu dudana bezalako neurriak hartzea ahalbidetzeko, alarma-egoera deklaratu beharrik gabe.

Horrelako erabaki judizialen aurkako beste ahots batzuk ere izan dira, eta adierazi da, adibidez, arriskutsua dela epaileek, oinarrizko eskubideak urratzen direla aitzakiatzat hartuta, medikuak eta epidemiologoak sartzea edo «togaz jantzitako soziopatak» direla. Ez diet hitz bakar bat ere eskainiko iruzkin horiei, zeren eta, nire ustez, berez kalifikatzen baitira.

Azkenik, uste dut helarazi beharreko mezua dela, bizi garen zalantza eta beldur garaiotan, denok lagundu behar dugula lasaitasunean eta neurritasunean, jarrera desberdinak politikoak, juridikoak, sozialak... ulertzen saiatzen.

Eta indartu egin behar dugun ideia zera da: justizia-auzitegi independenterik gabe ez dagoela ez eskubiderik, ez askatasunik, ez osasun pertsonalik, ez kolektiborik. Hori ahaztea gure galbidea izango da; ahanztura hori sustatzea arduragabekeria larria izango da.

Ez diogu hau kapritxo hutsagatik: lagun gaitzazu . Eduki hau guztia doan ikus dezakezu euskarazko hitzik gabeko Tolosaldea ez dugulako irudikatzen. Atarikide, iragarle eta erakunde askoren laguntzarik gabe ez litzateke posible hori. Gero eta komunitate handiagoa sortu, orduan eta sendoagoa izango da Ataria: zurekin, zuekin. Ez utzi biharko gaur egin dezakezun hori: egin zaitez Atarikide!


EGIN ATARIKIDE!