Hasi berri da Euskaraldiaren laugarren edizioa, eta maiatzaren 25era bitartean iraungo du, beste urte batez, Euskal Herriko hainbat herritan eta eragileren artean egituratutako ariketa sozial kolektibo gisa. Ekimenak helburu nagusi bat du: hizkuntza ohituretan eragitea, eta horretarako egunerokotasuneko uneetan euskara gehiago erabiltzeko erronka luzatzen zaie herritarrei.
Ahobizi eta Belarriprest roletatik abiatuta, norbanakoek beren harreman sareetan hizkuntza portaerak modu kontzientean aldatzeko konpromisoa hartzen dute. Horrekin batera, entitateek ere parte hartzen dute Ariguneen bidez, hots, euskaraz aritzeko baldintza egokiak eta erosoak dituzten espazioak egokituz. Edizioz edizio lan egiten dute parte hartzaileak zein espazio eroso horiek ugaritzeko, eta horren adibide da Tolosan izandako berrikuntza: lehen aldiz, elkarte gastronomiko batek, Aiz-Orratzek, Euskaraldian eragile gisa parte hartzea erabaki du.
Urratzeko bideak
Lehen ediziotik hona, ohiko partaide diren erakunde publikoetatik harago, hainbat enpresa pribatuk, elkarte kulturalek eta auzo elkartek eman dute pausoa ekimenaren parte izateko. Eta arlo horretako berritasun baten lekuko da, aurten, Tolosa: Aiz-Orratz elkarte gastronomikoa izan da herriko elkarte gastronomikoen artean lehena Euskaraldian eragile gisa parte hartzen.
Ismael Lete, elkarte horretako zuzendaritzako kidea izan da sustatzaileetako bat elkarteak Euskaraldian parte har dezan. Leteren iritziz elkarteak euskal kulturaren parte dira, eta elkarteen parte ere izan behar du euskal kulturak: «Askok lotuko dute gure elkartea kultur jarduera ezberdinekin, baina ez dugu inoiz euskararen aldeko ekimen batean elkarte gisa parte hartu». Bere esanetan, elkarte gastronomikoak aisialdian elkartzeko espazioak dira, eta horietan hizkuntza ohiturak oharkabean eratzen dira. Horregatik, uste du horrelako lekuetan Euskaraldiaren gisako ariketa bat egitea «beharrezkoa» dela: «Askok, euskaldunak izanda ere, erdarara jotzeko ohitura dugu. Balio dezala honek hori zalantzan jartzeko».
Ismael Lete: «Askok, euskaldunak izanda ere, erdarara jotzeko ohitura dugu. Balio dezala honek hori zalantzan jartzeko»
Hori horrela, elkartea Arigune izatea dute helburu, nahiz eta Letek aitortzen duen ez dela erraza izango: «Euskaraz egin nahi duenarentzat espazio erosoa izan dadin nahi dugu, baina gero norberak erabakitzen du zein hizkuntzatan arituko den». Hori horrela, kontzientziazio lana ere egin du bazkideekin, besteak beste, ekimenaren nondik norakoak eta rolen funtzioa azaldu. Aipatutakoaz gain, Euskaraldiak iraun bitartean elkartea apaindu eta zenbait jarduera ere egingo dituzte, euskara erdigunean jartzera bultzatzeko.
Arlo adina adierazpen
Tolosan ez ezik, beste hainbat herritan ere gauza bera gertatzen ari da. Adunako Irudek enpresan, adibidez, laugarren urtez hartu dute parte Euskaraldian, eta aurten langileentzat Arigune espazioak sortu dituzte. Enpresan 50 langile inguru dira, eta ariketan 40 kidek parte hartzea lortu dute.
Ane Errazkin: «Erabat eroso sentitzen ez direnentzat aitzakia izatea, astebetez bada ere, proba egin eta konfiantza irabazteko»
Ane Errazkin Irudekeko diseinu ingeniari eta Euskaraldiko antolatzaileetako batek azaldu du enpresan, oro har, giro euskalduna dutela, baina «laneko ohitura kontuak medio» askotan erdaraz aritzen direla; eta, zentzu horretan, Euskaraldiak egoera horietan arreta jartzeko aukera ematen diela. Errazkinek nabarmendu du Euskaraldiaren garrantzia ez dela «aldaketa handi bat egitea», baizik eta «aukera ematea»: «Erabat eroso sentitzen ez diren horientzat aitzakia izatea, astebetez bada ere, bere buruarekin proba egiteko eta konfiantza irabazteko».
Errazkinek kontatu du zenbait testuingurutan ez dela posible euskaraz aritzea: «Bezeroak atzerritarrak badira, ezinezkoa da haiekin euskaraz aritzea, logikoa den bezala». Haren ustez, baina, «eraginkortasuna lehenesteak» bide eman lezake «euskara bigarren planoan geratzeko arriskua» handitzeko. Eta, zentzu horretan, Euskaraldiaren garrantzia nabarmendu du: «Halako ariketek hizkuntza hautuak azaleratzea lortzen dute, eta oroitarazten dute aukera badagoela eta baliatu beharra ere badagoela».
Egitasmoa elkarlanean
Lehen aipatu du Imanol Artola Galtzaundiko kideak Euskaraldia ez litzatekeela posible izango herrietako boluntarioen lanik gabe. Bada, Adunan, adibidez, aurreko urteetan euskara taldearen ardura zena aurten herriko eragile ugariren artean partekatu dute: ekimenean «hasiera-hasieratik» hartu dute parte herriko udalak, eskolak, guraso elkarteak eta kultur elkarteek, besteak beste, eta horrek dinamika zabaltzea eta «are gehiago errotzea» ahalbidetu du.
Miren Aburuza Adunako Euskaraldiaren batzordeko kideak nabarmendu du aurtengo aldaketa nagusiena herri osoaren inplikazio handiagoa izan dela: «Aurreko edizioetan kezkak genituen jendea nekatua egon ote edo ekimenarekiko interesa jaitsi zitekeen. Aurtengoan, ordea, kontrakoa gertatu da: jendea gogotsu eta prest agertu da, hasiera-hasieratik».
Miren Aburuza: «Aurtengoan, ordea, kontrakoa gertatu da: jendea gogotsu eta
prest agertu da, hasiera-hasieratik»
Adunan jarduera ugari antolatu dituzte eta horien artean Hikaldia nabarmendu du Aburuzak. Lehen aipatu bezala, hitanoaren erabilera sustatzea dute helburu, «herri askotan galera nabarmena» izan duelakoan. Adunako kidearen arabera, Euskaraldia bezalako ekimenek aukera ematen dute euskararen forma aberatsagoen presentzia berreskuratzeko, eta ez soilik erabileraren intentsitatea handitzeko.
Testuingurua eta ohiturak
Hirurek ala hirurek aipatu dute norbanakoen hautuez harago, testuingurua ere garrantzitsua dela: «Euskara hautatu ahal izateko aukera eta baldintza egokiak behar dira». Eta, zentzu horretan, Ariguneak gako izan daitezkeelakoan daude: «Ekimen horren bitartez elkarte edo entitateek beren barne-dinamika aztertzen dute, eta euskaraz jarduteko espazioak identifikatu edo sortzen dituzte».
Hari horri tiraka gehitu du Aiz-Orratz elkarteko Letek ez duela ulertzen nola ez zaion inori lehenago bururatu elkarte gastronomikoek parte hartzea: «Aisiaren arlo garrantzitsu bat dira elkarteak. Euren elkartea gurea baino euskaldunagotzat duenik bada Tolosan. Izan dadila Tolosa lehen herria non elkarte guztiek eman duten izena hurrengo Euskaraldirako».
Eta zentzu berean eman dizkie eskerrak Galtzaundi elkartekoei: «Oso erraza izan da antolatzea. Haiengana jo besterik ez dugu egin kopuru batekin, eta haiek erraztu dizkigute tramite guztiak». Letek esandakoarekin bat egin dute Errazkinek eta Adunako batzordeak, hots, euskaltzaleen elkartearen lana goratu dute Euskaraldia antolatzeko garaian eman dieten laguntzagatik.
Mantentzea erronka
Ismael Letek adierazi duenez, elkarteko zuzendaritzak «begi onez» hartu zuen proposamena, baina ez du ziurtatu etorkizunean jarraituko duten edo ez: «Urtero aldatzen dugu taldea, beraz, ezin dugu jakin hurrengo urteko zuzendaritzak zer pentsatuko duen. Aurten begi onez hartu dute, eta espero dugu aurrera begira ere berriro egin ahal izatea».
Halaber, hirurek nabarmendu dute parte hartzaileen artean ohikoa dela Euskaraldiaren ostean euskara gehiago erabiltzeko borondatea agertzea, eta erronka dela hori denboran zehar iraunaraztea: «Ariketa sozial hau bi astez egiten bada ere, horren ondorioak eta arrastoa eguneroko praktikara pasatzea da helburu nagusia».
