Zientzia ahalegindu da, eta ahaleginak egiten jarraitzen ditu alde hori deuseztatzeko; hau da, elkarrengandik dugun esperientzia subjektiboa, ekintza-eremua sinplifikatzeko, baina bere aztergaian kuantifikagarria, behagarria ez ezik, Laingek ematen dion zentzuko esperientzia ere sartzen dituen zientzia bat, berak dioen bezala, zientzien zientzia izango da.
Ezagutzak ezin du erdia alde batera utzi. Zientziei edo letrei buruz hitz egiten da, futbol-partida bati buruz hitz egingo bagenu bezala, eta talde baten parte izan beharko bagenu bezala, edo Beatles eta Rolling taldekoena, bat gustatzen bazaizu bestea gustuko izatea baztertzea bezala. Ez dut bereizketa ulertzen, ez onartzen. Ez dut uste poesiarik gabeko zientziarik dagoenik, ezta zientziarik gabeko poesiarik. Mundu erdia aukeratu eta bestea alde batera uztea da batetik edo bestetik dekantatzea.
Eskolan esaten ziguten zientziak eta letrak aukeratu behar genituela, bateraezinak zirela sinetsarazten ziguten, eta, gero, gure artean, galdetzen genion ea zientzietakoak edo letretakoak ginen, edo, are gehiago, batekoak edo bestekoak bezala definitzen gintuen, bi aukerak elkarrekin bizi ezin zituztela eta izaki demediatu bihurtu gintuztela esan ondoren.
Eskola oraindik gustatzen zitzaidanean, edo behintzat onartzen nuenean, Biologiako eta Gaztelaniako klaseak gustatzen zitzaizkidan gehien, bata zientzietakoa eta bestea letretakoa. Aukeratu behar izan nuenez, urteak igaro ondoren letraz definitu nintzen, besteak beste, Matematikak onartzen ez nituelako —baztertze hark uste nuen ezin zitzaizkidala gustatu gainerako zientzia-irakasgaiak. Zatiketa alde batera utzi nuenean, eta eremu horiek baztertzailetzat hartu ondoren, konturatu nintzen zientzia eta letrak beharrezkoak direla. Zientziak kontakizunean oinarritu behar du bere aurrerapenak helarazteko, Darwinek eta Freudek egin zuten bezala. Zientziaren eta letren bi adibide dira, eta haien lanek eta ekarpenek iraun egiten dute, bai zientziarekiko maitasunagatik, bai letrekiko maitasunagatik. Inork ezin du esan The origin of species gaizki idatzita dagoenik, eta, jakina, Freuden ez dago poesiaren graziaz gozatzen ez duen esaldirik.
Literatura zientzia iristen ez den eremuetara iristen da. Literatura, psikologia bezala, esperientziaren logoa da. Ez estatistikak ez saiakuntza kontrolatuek ez dute halakorik egiten. Ahots bakarrak (Virginia Woolf edo Dostoyevski, esaterako), jende asko hunkitzea lortzen dutenak, norberaren barnekoena transmitituz edo pentsamenduak bideratzeko moduak erakutsiz.
William Jamesek mentearen edo prozesu mentalen zientzia gisa definitzen zuen psikologia. Horri dagokionez, uste dut Darwinek, Virginia Woolfek eta Neurologiak ekarpen garrantzitsuak egin ditzaketela.
Psikologo naizen aldetik, ezinbestekoak iruditzen zaizkit zientziaren eta literaturaren ekarpenak
Hil ondoko artikulu batean, Humphry Davy: poet of Chemistry, Oliver Sacksek XIX. mendearen hasierako kimikari bat (XVIII. mendean jaioa) gogorarazten du, eta zientzia erromantiko baten garrantzia aipatzen du askotan, biografia alde batera uzten ez duen zientzia baten garrantzia, kasu pertsonalen atzetik datorren literaturarena. Humphry Davy, zientzialaria izateaz gain, filosofo eta poeta ere izan zen, eta bere garaiko poeta garrantzitsuenen lagun, hala nola Coleridge, Wordsworth eta Mary Shelley. Royal Institutionen ematen zituen hitzaldietara bere lagun literatoak ere joaten ziren. Coleridgek zioen metaforak pilatuko zituela, eta Sacksek dioenez, Mary Shelley Frankenstein idazteko elektrizitate galbanikoari buruzko hitzaldi haietako batek inspiratu zuen.
Kultura zientifiko eta literarioen batasuna aldarrikatzen du Sacksek, eta bere heroi batzuen tradizioa aldarrikatzen du, hala nola Darwin, Luria, Freud, James. Zientziak alferrikakotzat jotzen du ezkontza hori, edo denbora galtzea, bere parametroekin bat ez datorrelako. Laburbilduz, banantzea begi estali batekin begiratzea dela uste dut, eta horren ondorio tristea da jende askok interesa galtzea munduko zati batean. Psikologo naizen aldetik, ezinbestekoak iruditzen zaizkit zientziaren eta literaturaren ekarpenak, eta hori da zutabe honen asmoa, Psikologiatik giza esperientziari buruzko bi ezagutza-tradizioei lekua egitea, beren tristura, poz, emozio, amets eta pentsamenduekin.