Duela gutxi honetaz beste hedabide batean ere idatzi dudan arren, garrantzitsua iruditu zait nire ikuspegia Ataria astekarian ere azaltzea, gogoetaren xede diren gertakariekiko hurbiltasun-arrazoi nabariengatik.
Oso garai gogorrak bizi izan ditugu. Oraindik ere, okerrena «kronologikoki» atzean geratu denean, eta hausnartu dezakegunean, ia ezinezkoa dirudi guzti honetatik pasatu izana.
Gure herriko kaleetan edozein pertsona hiltzea, baita «gu bezalako»ak ere edota lagunak ere, beti bidegabeki; hau ez dakit nola gainditzen den. Ez dakit gainditzen den ere. Baina badirudi, oro har, ahal balitz bezala egiten dugula, orduan ere jende asko ezer gertatuko ez balitz bezala bizi zen bezala. Eta ez da erraza gertatutakoa kontatzea. Horregatik da hain onuragarria eta pozgarria horrelako bizi-istorioak ezagutzea edo errepasatzea.
Maixabelek konpromiso politiko eta sozial pertsonala zuen, Juan Marirekin partekatzen zuena. Eta konpromiso horri eutsi zion, beste hainbat egun gaizto bezalako egun batean, 2000ko uztailaren 29an, ETAko kide batzuek bere lagun maitea hil zutenean. Eta konpromiso horrek oso urrutira eraman du Maixabel, eta bere mina hainbat pertsonaren bizitzak aldatzeko gai izan da, batez ere Juan Mariren hiltzaileena, bere senarra hiltzean berea aldatu zuten baino gehiago.
Ez da, zalantzarik gabe, prozesu erraza izan. Mundu guztiaren ulermenik ere ez du izan. Mespretxu eta desadostasun mingarri batzuk ere jasan ditu. Baina bere erabakia izan da: emakume aske baten erabakia.
Ez da, zalantzarik gabe, prozesu erraza izan. Mundu guztiaren ulermenik ere ez du izan. Mespretxu eta desadostasun mingarri batzuk ere jasan ditu. Baina bere erabakia izan da: emakume aske baten erabakia. Hainbat elkarrizketatan esan duen bezala, beti pentsatu izan du pertsona guztiek merezi dutela bigarren aukera bat. Eta bere pentsamendua erabat bete du.
Maixabel «justizia errestauratibo» deiturikoaren bidean sartu zen, eta Juan Mari hil eta zenbait urtera, haren bizitza suntsitu zutenekin edo suntsitu zezaketenekin hitz egin eta Juan Mari zergatik hil zuten ulertu nahi izan zuen. Eta esan zien nahiago zuela Juan Mariren alarguna izan haien ama baino.
Hala ere, ez dago modu bakarra hain delitu larriaren biktima izateko. Zentzugabea litzateke eta, batez ere, bidegabea. Biktima bakoitzak sentitzen duen bezala sentitzen du, eta nahi duen moduan edo ahal duen moduan erreakzionatzeko eskubide osoa du. Maixabelen bidea ez da bakarra eta ez da beste inori eska dakiokeen bidea. Eta Maixabelen erabakia ere ezin da arbuiatu edo gutxietsi.
Ez da pentsatu behar biktimek gizarte honekin zorrik dutenik eta ezin zaie eskatu etorkizuneko bizikidetza errazteko modu jakin batean jardutea. Hori ez da inoiz biktimen esku utzi behar. Baina ez etorkizuna eraikitzen oso modu garrantzitsuan lagundu ezin dezaketelako -etorkizuna eraiki baitezakete-, baizik eta ezin zaielako horrelako erantzukizunik haien gainean jarri herritarrok eta erakundeek gure erantzukizunak gure gain hartu gabe.
Eta, betiere, edozein terrorismoren eta Estatuko erakundeen inguruetan egindako beste delitu larri batzuen biktimek, zailtasun guztien gainetik, ahalegin handia egin dutela aitortuz.
Uste dut ezinbestekoa izango dela «topaketa errestauratibo kolektibo» zabal bat, gertatutakoa ulertu eta bakoitzak bere erantzukizuna bere gain hartu ahal izateko. Hau egun batean posible izatea espero dut.