Jendez gainezka topatu dugu hiria. Maiz, jendartean ibili garenean, bakarrik eta lasai egotearen nostalgia aldarrikatu badugu ere, guztiok toki paregabe horiez gozatzeko aukerak eskura ditugu eta, hortaz: ni bertan banago, zergatik ez dira beste guztiak ere izango?
Badaude, ia leku guztietan, bertara joan, eta nahitaez ikusi beharko liratekeen tokiak. Betidanik ezagunak diren tokiak dira. Liburuetan, gidetan, turismo bulegoetan eta sareko blogetan eta webetan nabarmenduta agertzen dira, eta, horrela, toki horiek jarraituz, ibilbide bat osatzen da. Ibilbide historiko hori, urtetan osatua, milioika pertsonak jorratu dute, eta haien beharrak asebetetzeko zerbitzuz hornitua dago: ostatu, hotel, taberna, denda… Ibilbide 'ofizial' horretan, jendearen joan-etorriak ez du etenik, eta inor gutxi ausartzen da hortik kanpora. Eta, bertan dabilen pertsona orok, Erroma bakar bat ikusi du, denek berdina, iradokitakoa, ofiziala: Erroma birtuala, bisitariei bideratua. Iruditzen zait, orokorrean, turismoaren handitzearekin batera, errealitate birtualak sustatu direla, eta erabat baztertu dela benetan erreala dena. Ia etxetik atera baino lehen, gure bidaiaren nondik norakoa erabakita dago. Norbaitek erabaki du.
Ziur nago Ibilbide 'ofizialetik' kanpora dagoena ikusteak aberasten gaituela, irakurketa berriak asma ditzakegulako, gureak soilik. Edo, gu baino ausartagoa izan den beste batek iradokitakoa ere berrinterpreta dezakegulako. Guk izan ezik, inork ez dezala erabaki nola, noiz eta zer ikusi nahi dugun. Eta, batez ere, ez dezagula pentsa, nabarmenduta azaltzen diren toki horiek direla ezagutzea eta bizitzea merezi duten bakarrak, ezta gutxiago ere.