Generoka antolatutako apalategi ederra da bere idazketa-orduen lekuko bakar. Pentsa liteke liburu apalategietatik gertu aritzea dela Karlos Linazasororen (Tolosa, 1962) patua, ogibidez ere liburuzaina baita. Ordea, haren etxeko atea zeharkatzea bere lerro artean irakurtzen saiatzea bezalakoa da ia-ia: ageriko Karlos Linazasoroz gain, ezezagunagoa izan daitekeen hori ere deskubri daiteke.
Labur aritzea du obsesio, baina idatziz bakarrik, galde-erantzunetan bere iritziak garatzeko patxada inbidiagarria hartzen baitu idazleak.
Behinola sortu bezala, desagertuko dela jakitearen absurdoari barre egitea da mundu anker honen aurrean darabilen botika, eta eraginkorra zaio: amaitu berri den urtean mende laurdena bete du liburuak argitaratzen, eta borborka du, oraindik, idazteko sena.
Karlos Linazasoro: Hementxe egoten naiz ba...
Oso leku polita.
Bai? Nire traste guztiak hemen daude. Gauza pilo bat kanpoan daude, denak ez baitzaizkit kabitzen.
Ordenatuta izaten al dituzu liburuak?
Bai, gutxi gorabehera bai. Generoka antolatzen ditut: nobelak, ipuinak eta poesia. Euskarazko liburuak atal bereizi batean ditut. Nik badakit non dauden, baina ez daude perfektuki antolatuta.
Ez zara maniatikoa horretan.
Ez, ezta batere. Zerbait aurkitu nahian hasten banaiz, akabo!
Asko behin baino gehiagotan irakurriak izango dituzu, ezta?
Bai, bai. Batez ere poesiakoak.
Iaz 25 urte bete zituen zure lehen liburuak. Urte asko dira, baina obrak are gehiago. Nola egiten da hori?
Idaztea niretzat obsesio bat da, eta hala ateratzen zait; ez dakit asko ote den. Jendeak esaten du prolifikoa naizela, eta egia da saiatzen naizela genero desberdinetan lan egiten. Gustuko dut gauza bat bukatu eta generoz aldatzea, aspertu egiten naizelako. Gustuko zerbait irakurtzen badut, pentsatzen dut nik ere horrelako zerbait egin nahiko nukeela. Aldatuz noa, beraz.
Egia esan, liburu asko dira, baina ez dira oso liburu potoloak; izango da nik baino gehiago idatzi duenik, orrialdetan kontatuz gero. Nireak ipuin liburuak, poema liburuak edo haur eta gazteentzako liburuak izan dira, eta ez dira oso potoloak izaten normalean. Noski, horrek ere errazten du ekoizpena handiagoa izatea.
Laburtasunaren harira, 2016ko argitalpenetako bat 'Trilogia hiperlaburra' da. Idaztea obsesio duzula diozu, baina, laburtasuna ere bai?
Bai, bai, gero eta gehiago. Ni poemak idazten hasi nintzen, gazte gehienak idazten hasten direnean bezala; oso poema erromatikoak eta kaskarrak. Horrekin batera, ipuinak idazten ere hasi nintzen, eta hori gelditu zait barruan: bi genero horiek dira nire kutunak. Zerikusia dute gauzak ahalik eta zehatzen kontatu nahi izatearekin eta beti muinera jo nahi izate horrekin. Soberazko orrialdeak pasa eta pasa aritzea ez dut gustuko eta, alde horretatik, ez naiz sekula oso nobela zalea izan. Irakurri ere, gaztetan gehiago irakurtzen nituen ipuinak eta poemak, nobelak baino.
Esan izan duzu nobela askok testua soberan dutela. 'Trilogia hiperlaburra' liburuko sarreran ere badaude bi aipu, horietako bat Faulknerrena da, eta zure ideia hori islatzen du.
Bai, urtetan eta urtetan, proselitismoa edo apologia egiten ari naiz ipuinaren alde eta laburtasunaren alde. Eta, aforismoak idazten hasi nintzenean ere, hori zen nire helburua: gauzak zehatz esatea eta esentziara jotzea, garrantzitsua dena bakarrik idatziz, eta alferrikakoa kenduz. Niretzat hitza garestia da, eta ezin da hitza alferrik galdu. Horregatik, idazten diren nobela asko eta asko batez ere, irakurtzen direnak azpiliteratura dira; oso literatura txarra, denbora-pasakoa. Hori niretzat ez da literatura, eta justu kontrako bidetik jotzen dut. Liburu hasierako aipu horiek hori erakusten dute, hain justu, Faulknerrek esaten baitzuen, genero gorena, garrantzitsuena, zailena, poesia dela; nolabait, literaturaren muina. Poesia idatzi ezin duenak, ipuina idazten duela dio aipuak, eta ipuina ere oso genero zaila da. Beraz, ipuinarekin ezin duenak, azkenean, nobela idazten duela zioen. Ni konforme nago horrekin.
Literatura txarra irakurtzen dela diozu. 'Best seller'-ez ari zara?
Bai, hori baita gaur egun irakurtzen den literatura. Liburu dendetan, pilaka, mendi erraldoiak egoten dira, eta denak horrelako liburuak dira. Nolabait, kalitatezko literatura merkatutik aparte samar geratu da, eta benetako irakurzaleak gutxi direla uste dut; sekta moduko bat [barreak]. Hori horrela da eta gero eta gehiago, gainera, teknologiak kalte handia egin baitio literaturari, nire ustez. Filmak, telefonoak,... Orain dena eskura daukagu, dena erraz etortzen zaigu, eta ez daukagu esfortzurik egiteko gogorik; traste horien aurrean joaten zaigu denbora. Saltzen dutena, normalean, begietatik sartzen den produktu bat da, eta literaturak arma gutxi dauzka horren kontra egiteko. Iruditzen zait nahiko bazter geratzen ari dela.
Poesiaren eta narrazio laburren apologiazalea izanagatik, ba al duzu nobela kutunik?
Adibidez, Cien años de soledad (Ehun bakardade urte) asko gustatu zitzaidan. Cortazarren Rayuela ere oso gustukoa dut, baina, Cortazarrenak, askoz ere gustukoagoak ditut ipuinak. Kafkaren nobelak ere kutunak ditut, baina bukatu gabe daude gehienak. Aipatuko nuke Thomas Bernharden Extinción nobela ere. Nobela bereziak dira, ez dira arruntak, ez dira edozeinentzat idatzitakoak.
'Trilogia hiperlaburra' liburuko azalari begiratuta bakarrik, ikus daiteke gai eta ideia askori heltzen diezula. Gero, mamian, absurdoak marrazten du mundua. Zure ibilbidean ezinbestekoa izan al da umore beltz hori?
Bai. Eldarnioak nire lehen liburuan bertan umore beltz asko dagoela uste dut. Nik oso gustukoa dut kirol hori praktikatzea, eta badakit jendearengana iristeko ez dela bereziki erraza: batzuek maite dute, eta beste batzuek ez. Baina uste dut pertsonarentzat ona dela tarteka ostikada bat edo muturreko bat jasotzea; espabilatu egiten du, lozorro horretatik ateratzen gaitu. Eta umore beltza oso egokia da horretarako.
Bretonek esaten zuen jainkoei barre egiteko modu bat dela umore beltza, eta ni erabat ados nago esaten duenarekin. Ez daukagu beste irtenbiderik, badakigu bizitza nolakoa den, zein amaiera duen, eta absurdo horren aurrean zer egin dezakezu? Bada gauza gutxi, ezta? Jainkoei burla egiteko edo ostikada bat emateko modu egokia da hori.
Kritikaren bitartez jendea hausnartzera bultzatu nahi izan duzu, 'Trilogia hiperlaburra'-n?
Bai. Gai asko ukitzen ditut liburuan, eta azpian beti dago kritika moduko bat. Bai gizarteari, bai gure bizimoduari, bai pertsonari. Gizakia ez dut oso estimu handitan, nola esan... Ez zait iruditzen gizakiak pentsatzen eta egiten dituen gauzak oso egokiak direnik. Hori nire testuetan islatzen dut, eta ironia handia dago gizakioi buruz. Batetik niri buruz, autoironiaz, eta, hortik abiatuta, gainontzekoei tarteka zirika batzuk sartzea egokia iruditzen zait.
Poesia liburu bat ere argitaratu duzu 2016an: 'Zerua beti beherago dago'. Bestelako tonu bat erabiltzen duzu genero honetan?
Bai, erabat desberdina da. Pentsatzen dut pertsona guztiok hainbat aurpegi ditugula; nire bi edo hiru edo lau aurpegiak oso desberdinak dira, eta oso markatuta daude. Hori antzeman egiten da prosa idazten dudanean eta poesia idazten dudanean: bai tonuz eta bai gaiz, kontrajarriak dira askotan. Baina neronek idazten ditut biak, eta barrendik ateratzen zaizkit. Biak ditut beharrezko, eta oso pertsonalak dira. Askotan, jendea harritu egiten da, eta galdetzen du ea nola idatz ditzakeen pertsona berak hain gauza desberdinak. Bada, hala gertatzen da, momentuen arabera; biak oso nireak dira eta biak maite ditut.
Otsailaren 3an emanaldia eskainiko duzue, hain justu, Zerua beti beherago dago izenburupean. Nola suertatu da ideia?
Xabier Leteri omenaldi moduko bat egin genion 2015ean, Arantzazun, eta haren barruan poema batzuk irakurriko ote nituen esan zidaten, Joxean Goikoetxearekin batera. Bera Xabier Leteren soinu jotzailea zen eta primeran ezagutzen zuen. Nik artean ez nuen Joxean ezagutzen, baina harremanetan jarri ginen, eta emanaldi bat egitea pentsatu genuen. Joxean, gainera, musikari handia da eta zera pentsatu nuen: «Zer zortea nirea! Zerbait handia egin behar dugu». Biok ilusio handiz ekin genion lanari, biok izugarri maite eta miresten baikenuen Xabier Lete. Horrela, doinu, poema eta ipuintxo batzuk aukeratu genituen, eta Jaione Marin Joxeanen laguna ere hasi zen gurekin, gitarra jotzen. Hiruron artean zenbait entsegu egin, eta ordubeteko saioa osatu genuen. Finean, Xabier Leteren literaturari eta musikari egindako omenaldia izan zen, eta handik sortu zen ideia.
Hilaren 3koa haren errepikapena izango da?
Zertxobait aldatuko dugu, Tolosari egokituko diogu giroa. Baina, funtsean, antzekoa izango da bai. Eric Claptonen doinuak, Xabier Leterenak,... izango dira. Beraiek jotzen dute... zoragarri. Nik uste dut jendea hunkituta atera zela Arantzazutik, baina Tolosan auskalo, sekula ez da jakiten; badakizu, inor ez da profeta izaten bere herrian. Gu saiatu gara, kartel oso polit bat egin dugu, eta berriro ere ilusio handiz prestatuko dugu. Ea poz txiki bat hartzen dugun.
Poesia genero zailena dela aipatu duzu, eta irakurle gutxien biltzen dituzten generoetako bat ere izango da akaso.
Bai, baina musikak asko laguntzen du eta, gainera, ondo jotako musika da. Testuak, berriz, laburrak izango dira, eta aukeratutako poemak ulerterrazak dira; umoretik ere izango du saioak. Giroa oso-oso polita da, eta hainbat estilo biltzen ditu: rock-and-rollak, bluesak,... Elene Arandiak ere kantatuko du abesti bat. Joxeanek esaten du Tolosan nik izan behar dudala protagonista, baina ez: nik denon artean sortutako giro bat izatea nahi dut.
Aranburu jauregian izango da saioa, zure lantokian.
Bai, ez naiz libratzen... [barreak].
Zure obran askotan agertzen dira liburuzainaren eta idazlearen figurak. Ezagutu nahi zaituenak, zure lerroen arteko zirrikituetan egin dezake?
Bai, nire liburuetan asko dago niretik, nire bizitzatik: lerro artean nahiz lerroen azpitik. Neure buruari barre eginez aritzen naiz liburu askotan, eta gustuko dut hori, gainontzekoak bezalaxe, gizajo bat naizelako [barreak]. Eta, bai, merezi dut gainera. Horrek nolabaiteko baimena ere ematen dit, gero gainontzekoak zigortzeko. Bestela, nahiko kabroia litzateke aldamenekoei barre egitea, zeure buruari egin gabe. Eta uste dut, denok ere, geure buruari nahiko barre egiteko moduan gaudela.
1991. urtekoak dira zure lehen bi argitalpenak. Nolatan hasi zinen, behin batez, istorioak paperean idazten?
Gordeta ditudan lehen testuak 17 urte ingururekin idatzitakoak direla esango nuke. Ipuin eta soneto batzuk dira, oso txarrak, benetan lotsagarriak [barreak]. Eldarnioak argitaratu aurretik, gogoan dut udal sari pare bat irabazi nuela ipuinekin; ez dut gogoan zein udal ziren. Horrek ilusioa ematen dizu eta jarraitu egiten duzu ipuinak idazten. Gero Donostia Saria ere eman zidaten eta, azkenean, Eldarnioak argitaratzeko bilduma osatzea lortu nuen, asko kostata. Garai hartan Andu Lertxundi zegoen Erein argitaletxean, eta gogorra zen, baina benetan eskertzen diot. Izan ere, askotan berridatzi behar izan nuen, gauzak kendu, ipuin berri batzuk sartu eta berriro zuzendu,... Jo eta ke aritu nintzen, berari iruditu arte, liburua argitaratzeko moduan zegoela. Gauzak ez dira hain erraz ateratzen, lan bat dago atzean.
Gogoan duzu, txikitan edo gaztetxoa zinenean, irakurtzen ote zenuen?
Ez bereziki. Gogoan dut komikiak-eta irakurtzen nituela: Tintin, Asterix eta horiek guztiak etxean neuzkan. Misterioa beti gustatu izan zait, eta gogoratzen naiz Hitchcocken Hiru ikertzaileak, Enid Blytonen lanak eta Guillermo pertsonaiaren abenturak irakurtzen hasi nintzela gero. Julio Verne-eta irakurtzen nituen, baina hori jada gaztaroan zela uste dut. Ez nuen bereziki irakurtzeko zaletasunik txikitan, eta futbolean ibiltzea nuen nik gustuko. Helduxeagoa nintzela piztu zitzaidan, eta 17 urterekin idazten hasi nintzen.
Ordutik honako sentsazioa akaso aldatuko zen, baina, zer ematen dizu idazteak?
Niri idazteak bizitza ematen dit, ezingo nuke bizi idatzi gabe, hori nire bizitza baita. Dena ematen dit, eta dena zer da? Bada, dena da ezer ez [barreak]. Nire burua beti dago martxan, beti dago zerbaiten inguruan bueltaka: aforismo bat, poema bat,... Nire lan ordutegiak ere asko baldintzatzen du nire literatura egiteko modua, nik ez baitaukat egun osoa, edo goiz eta arratsaldea, hemen mahaian eserita egon eta idazteko. Eta, akaso, izango banu, idatziko nuke nobela bat, auskalo. Zeren horretarako beste patxada bat behar da, beste tempo bat, beste ofizio bat. Nik tarte txikiak probesten ditut, gauza txikiak idazteko. Gero, nolabait horri buelta edo osotasun bat emateko, orduan bai, orduan denbora hartzen dut. Oporrak, adibidez, kaxoiak txukuntzeko baliatzen ditut; gauzei forma emateko, irakurriz, txukunduz eta berriro idatziz. Egia esan, nire gauzak txikiak direnez, beti ari naiz berrirakurtzen. Hortxe [apalategian] daukat atzo bertan idatzi nuen poema bat. Hor uzten dut, eta bihar berriro irakurriko dut eta zuzendu egingo dut. Beti nago nire mundu horretan sartuta eta, egia esan, askotan nekagarria da, ez duzulako deskantsurik hartzen. Horregatik, askotan esaten dut kondena moduko bat dela idatzi behar hau, jende asko bizi baita idatzi gabe ere, asko! [barreak]. Eta beste kontu bat ere badago: feedbacka edo jasotzen duzun erantzunarena. Eta, horren inguruan ere mila buelta ematen dizkiot buruari.
Frustrazio bat da?
Bai, bai. Lehengo urte bukaeran ere esan nuen: «Akabo, utzi behar diot idazteari». Eta gero eta gehiago ari naiz. Baina, bai, behar da nolabaiteko erantzun bat. Beharbada baduzu jendearen errespetua, baina nik eskatzen dudana beste gauza bat da: berotasun pixka bat. Jendeak esatea irakurri duela, ondo ari naizela edo kaka zahar bat dela, edo ez zaiola gustatu, baina zerbait. Benetan, horrelakoak gutxi jasotzen dira, eta esaten dut nire artean: «Pasatzen ditudan ordu guztiekin...». Bestalde, ordea, behar bat da, eta pentsatzen da zeuretzako idazten duzula aurren-aurrena. Baina, noski, horrek beste buelta bat dauka, zeuretzako idazten duzulako, bai, baina zeuretzako bakarrik ez. Bestela, zirkulua ez da ixten eta egiten duzunak ez du zentzurik. Mila aldiz pentsatzen duzu guztia pikutara botatzea, nazkatuta zaudela liburuekin, egun osoan horrekin bueltaka aritzearekin. Baina hurrengo egunean pasa egiten da, eta berriro sekulako ilusioarekin hasten zara, iruditzen baitzaizu egiten ari zaren hori egin duzun gauzarik onena dela.
Gazteleraz argitaratu dudan liburuarekin ere... Esaten nion emazteari: «Zer nolako lanak hartu ditudan liburu santu hau ateratzeko».
'Llueve siempre y no es en vano' liburuaz ari zara. Nola suertatu zaizu zure poemen antologia bat gazteleraz argitaratzeko aukera?
Euskal Herritik kanpo inork ez nau ezagutzen eta, beraz, batean eta bestean ibili behar izan dut. Azkenean, argitaletxe batek esan zidan bidalitakoa asko gustatu zitzaiela eta baiezkoa eman zidaten. Beraz, horrek poemak aukeratzea eta itzultzea ekarri zuen lehenengo, eta sekulako lana izan zen.
Zergatik erabaki zenuen zure lana gaztelerara itzultzea?
Jendeak askotan jarri izan dit hizkuntzaren aitzakia, esanez, nire lana ez dutela irakurtzen euskara ulertzen ez dutelako. Gero, ordea, gaztelerazko liburu bat argitaratzen duzu Eguberrien atarian, elkarrizketa pare bat eskaintzen dituzu liburuaren berri emateko, eta liburu dendan salgai jartzen dituzu hainbat ale Eguberri kanpainarako eta... ez dizut esango zenbat saldu ziren.
Nolakoa izan da jatorriz euskaraz sortutako poemak gaztelerara itzultzea?
Itzulpena ilusio handiz egin nuen, batez ere, pentsatzen nuelako inork argitaratuko zuela. Orduan, samurtasun handiarekin egiten saiatzen zara. Baina norbere testuak arrisku bat dauka, beti sortzen delako lehendik idatzitako gauzak aldatzeko edo hobetzeko tentazioa. Baina, noski, hori ezin duzu egin. Horregatik, nire ustez hobea da lan hori itzultzaile batek egitea. Niri Gerardo Markuletak itzuli izan dizkit gauzak, eta nik oso gustura esango niokeen liburu hau ere itzultzeko. Baina Gerardo hortik bizi da, eta nik ezin diot nire poltsikotik ordaindu liburua itzultzeko. Argitaletxeak gastu hori bere gain hartuko balu, dudarik gabe, beste bati emango nioke lan hori. Ez zait bereziki zail suertatu, baina, momentu batzuetan, aipatzen nuen tentazio hori oso gertu izan dut.
Euskaraz eta gazteleraz musika oso desberdina da, asko aldatzen da poema eta, beharbada, gazteleraz beste ukitu bat emango zenioke, baina ezin duzu. Nik literala izan nahi nuen, eta ez nituen poemak berridatzi nahi. Hori ere egin nezakeen, baina, orduan esan beharko nukeen, poemen bertsioak zirela. Eta nik ez nuen bertsio liburu bat egin nahi; nik erdal irakurleari erakutsi nahi nion euskaraz zer egiten dudan. Eta, hain zuzen, hori da liburua: aurkezpen karta moduko bat.
'Literatura Hiztegi Tekniko Laburra' argitaratu zenuenean, elkarrizketa batean Borges aipatu zenuen erreferente moduan. Zergatik Borges?
Borges ipuinlari eta poeta handia zen, eta uste dut XX. mendeko idazle handienetakoa zela. Bere mundu propioa sortu zuen, oso mundu metaliterarioa eta filosofiarekin lotua. Batez ere ipuin fantastikoak zituen gustuko, eta nik harekin lotura handia sentitzen dut. Bere literaturari asko zor diot, bere obra osoa irakurri bainuen bere garaian, eta orain ere askotan errepasatzen baititut bere ipuinak-eta. Zoragarria da nola idazten duen.
Eta, gainera ipuinak eta poemak idazten zituen, sekula ez zuen nobelarik idatzi; hainbeste orrialde zergatik erabili behar ote ziren esaten zuen berak. Behin batez Gabriel Garcia Marquezen Cien años de soledad liburuaren inguruan galdetu zioten, eta zera erantzun zuen: «Ehun, ehun bakardade urte? Horiek bakardade urte asko dira, ezta? Nik uste dut berrogeita hamarrekin ere nahikoa litzatekeela». Orrialde asko soberan zeudela uste zuen berak, eta han soberan baldin bazeuden, pentsa beste batzuetan.
Zu zeu norbaitentzat erreferente izan zaitezkeenaren ideia gustuko duzu?
Bai, noski [barreak]. Niri gustatuko litzaidake norbaiten erreferente izatea eta nire liburuak plagiatuak izatea. Baina beti esaten dut, badudala 33 irakurlez osatutako fan club moduko bat. Beti txantxa hori egiten dut, baina, txantxa-txantxa... Nahiago nuke 3.300 izango balira. Dena den, gazteleraz argitaratu dudan liburuarekin, akaso 50era iritsiko gara; beti esperantza horrekin. Idazle marginalaren etiketa, kultu idazlea izatearena eta ahots oso pertsonala edukitzearena oso gustagarriak dira, baina neurri batean. Ondo dago hori izatea, baina askotan oso bakarrik sentitzen zara. Nahiago nuke 3.300 edo 33.300 jarraitzaile izan, baina, horretarako, nire literatura egiteko modua erabat aldatu beharko nuke, eta baita nire pentsamendua ere. Eta hori debekatuta dago.
Zein iritzi duzu literaturak gizartean duen tarteaz? Mundua alda dezake literaturak?
Literaturak ez dauka mundua aldatzeko indarrik, baina bai norbera aldatzekoa, eta hori da garrantzitsua. Mundua aldatzeko indarra Trumpek izango du, edo jende oso boteretsuak, baina literatura izan liteke oso bidelagun ona zeure bizitzan. Lehengoan eskola batean ere esan nuen, literaturara zaletzen bazara, hori betiko dela; ez zaitu sekula utziko, eta zuk ere ez duzu sekula utziko. Eta, zer gehiago eska liteke? Hori asko da, eta hori egin dezake literaturak. Oso gauza txikia da, baina oso garrantzitsua. Dena den, ez dut uste asko irakurtzen denik; gehiago irakurri behar genuke.
Eskola giltzarri da horretan?
Bai, nik uste dut hor egin behar dela ahalegina. Gainerakoan, literaturak oso lehiakide indartsuak dauzka, eta mundu honetan dena segituan behar dugu; dena irudiaren bitartez sartzen zaigu begietatik, eta gauza asko birtualak dira. Jendeak ez du patxadarik hartzen literatura irakurtzeko edo beste hainbat gauza intelektualetarako, eta uste dut hori oso kaltegarria dela.
Nola ikusten duzu zure ondoren datozen idazle belaunaldien soka?
Idazle gazteak badaude, baina, egia esan, ez ditut asko ikusten. Gainera, hoztasun edo pasio falta ikusten dut, eta hain justu gaztetan izaten da hori: benetako zirrara, grina eta indarra idazteko. Oso jende gutxirengan ikusten dut.
Zergatik izan litekeela uste duzu?
Internet sortu denez geroztik, uste dut mundua erabat aldatu dela, eta eragina izan dezakeela. Horrek erabat aldatu baititu gure bizimodua, gure bizi-ikuskera, gure harremanak eta gure filosofia. Gu hasi ginenean ez zegoen horrelakorik, eta gogoan dut gauzak bata besteari pasatzen, zuzentzen eta trukatzen ibiltzen ginela, edo tertuliak egiten eta literaturaz hitz egiten. Gaur egun, ordea, guztia birtualki egin daitezkeenez, dena hoztu dela iruditzen zait, baita literaturarekiko jarrera ere.
Oraintxe bertan baduzu proiekturik buruan edo esku artean?
Bai [barreak]. Orain poemak eta aforismoak idazten ari naiz, baina horiek koadernoak betetzeko dira. Ipuin liburu bat bukatzen, zuzentzen eta berridazten ari naiz, gaizkiari buruz. Nahiko aurreratuta dago lana, eta zentratuta nago horretan. Ez dut presarik argitaratzeko eta, gainera, Ereinen poema liburu bat bukatuta eta entregatuta daukat, beraz, aurten hori argitaratzen badute, nahikoa.
MOTZEAN:
Liburu bat. Pessoaren Odak.
Idazteko leku bat. Hauxe, nire gela.
Idazteko, boligrafoa eta papera, edo ordenagailua? Gauza laburrak eskuz, eta testu luzeak ordenagailuan. Eskuz asko idazten dut, eta lehen ideiak eskuz idazten dut.
Disko edo musikari bat. Bob Dylan eta Xabier Lete, biak.
Zein pertsonaia ezagunekin joango zinateke bazkaltzera? Edonorekin joango nintzateke bazkaltzera, baina bereziki ez nuke inor aukeratuko. Ez naiz oso mitomanoa eta, gainera, pertsonak aurrez aurre dauzkazunean, uste dut mitoa erori egiten dela