«Haurren superbotereak agerraraztea da irakasleon lana»

Ibarran bizi eta Larraulgo eskolan egiten du lan Koldo Rabadan Izagirrek (Andoain, 1979) eta, neurri batean, eskola horretan bildutako esperientziatik abiatuta idatzi du bigarren liburua. Ikasleak bazkaltzera atera diren unea baliatu du ATARIA-rekin argitalpen berriaren inguruan aritzeko.

'Bidean' (Argia, 2022) liburuaren segida al da oraingoa?
Espero ez nuen bidea egin zuen aurreko liburuak eta hainbat mintegi eta klaustrotan parte hartzeko aukera eman zidaten. Horrelakoetan askotan galdetzen zidaten Bidean liburuan aipatzen nituen printzipioak nola eraman aurrera. Umorez askotan erantzuten nien irakasleon lana dela hori, horretarako jasotzen dugula jornala. Hala ere, pentsatu nuen merezi zuela gaiari praktikotasunetik heltzea. Argia-ko lagunek xaxatu ninduten eta horrela sortu da Superbotereak.

Liburuan aipatzen dituzun hamar urrats horiek jarraituz gero, segurua da eraldaketa eskolan?
Ez. Argitaratutako hau ez da instrukzio liburu bat. Eraldaketaren bidean zein pauso eman daitezkeen erakusteko pauta batzuk ematen ditut, hamar urratsetan laburbilduta. Eskola bakoitzak egin behar du bere bidea, eta eraldaketa prozesu hori faktore askok baldintzatzen dute: testuinguruak, eskolen errealitateak, ikasle eta familien profilek...

Larraulen, eskola txikia izanik, errazagoa izan al duzue bidea?
Ez dakit. Kontua da askotan epaituta sentitzen garela. Esan izan digute eraldaketa eskola txikietan baino ez dela posible edota gure metodologiarekin umeek ez dutela berdin ikasten. Nekeza da beti gure burua justifikatzen ibiltzea eta hain zuzen horri ere erantzun nahi dio liburuak. Errazagoa edo zailagoa, baina guk egin dugu geure bidea eta liburuarekin aldarrikatu nahi dut guk bezalaxe besteek ere egin dezaketela bidea. Posible da. Esango nieke beste eskola arduradunei eztabaidatu dezatela ea euren eskola proiektua koherentea den irakasleen jardunarekin eta, horrela ez bada, eman ditzatela pausoak eraldaketarako.

Berritzera derrigortuta al daude eskolak?
Kontua ez da berritzea berritzeagatik. Gehiago egitea ez da beti hobeto egitea eta, zenbait kasutan, digitalizazio kontzeptuetan, adibidez, atzera egin behar dugula defendatzen dut. Berritu bai, baina zentzuz eta tentuz.

Hezkuntzan eraldaketa prozesu bat abiatu nahi duen eskolak nondik hasi behar du?
Izenetik. Izenak izana dakar. Has dezatela eraikina teilatutik. Amestu dezatela nolako eskola nahi duten eta egin dezatela apustua handira. Amestearena oso kurtsi geratu daiteke, baina esperientziak erakutsi dit errealitatea bera arduratzen dela, gero, proiektua lurrera jaisteaz.

Hezkuntza sisteman dagoen burokraziaz ari zara?
Adibidez. Burokrazia lana batzuetan itogarria da guretzat eta ez du zerikusi handirik maisu eta maistron benetako lanarekin. Liburuan aipatzen dudan superbotereetako bat lehentasunak ezartzearena da. Batzuetan ezetz esaten ikasi behar dugu, kritikoak izaten eta kontra egiten. Irteera profiletan oso erraz esaten dugu ikasle kritikoak nahi ditugula, bada, hori lortzeko, izan gaitezen gu ere kritiko. Zenbait gauzekin ados ez bagaude, ez ditzagun egin.

Aukera baduzue horretarako?
Gure eskolan filosofia bat dugu: betelanari betelanarekin erantzun eta beharrezko lanari zentzuz. Egia da eskolak behartuta daudela lan burokratiko hori egitera, baina lan hori guretzat ez bada funtzionala edo eraginkorra, azkar batean egiten dugu eta ez dugu horretan denborarik galtzen. Garrantzizkoa den horretan inbertitzen dugu denbora.

Curriculuma muga bat al da hezkuntza eraldatu nahi duten eskolentzat?
Curriculuma irekia da, nahikoa da xedapen orokorra irakurtzea ulertzeko interpretagarria dela. Eskola bakoitzak badu aukera curriculuma aberasteko, aldatzeko eta hobetzeko. Ez dut curriculumarekin lan egiten ez duen eskolarik ezagutzen, eta ondo erreparatuz gero, agerikoa da eskola bakoitzak oso modu ezberdinetara egiten duela lan. Horrek esan nahi du moldagarria dela. Gertatzen dena, askotan eraldaketari galga jartzeko aitzakiatzat hartzen dugula curriculuma.

Lidergoak partekatzeaz hitz egiten duzu liburuan.
Askotariko liderrak behar dira eskola batean: umorean fin ibiliko dena, giroa jarriko duena eta behar da baita ere kontra egingo duen liderra eta proposamen guztiak ezbaian jarriko dituena... Denon artean partekatutako lidergotik dator proiektua. Irakasle berri bat hona etortzen denean, beharreko formazio saioak eskaini ondoren, galdetzen diogu: «Zer daukazu eskaintzeko? Zertan zara ona, trebea? Eskolan non ikusten duzu zeure burua? Zertan izango zara lider gainerakook jarrai zaitzagun?». Konfiantza esparru bat eraikitzea garrantzitsua da.

Larraulgo eskola amestutako hori izatera iritsi da?
Bai, gertu gaude, baina ez gara honekin konformatzen. Nahiz eta amestutako horretara gerturatu, haurren beharretara egokitzen jarraitu behar baitugu. Eraldaketak etengabea izan behar du, eraldaketa izango bada.

Superbotereak zer dira?
Begira, liburua bera nire gabezien isla da. Hasiera batean beste formatu bateko liburua egiteko asmoa nuen, erabat ezberdina eta gabezietan zentratuta. Idatzi nuen sarrera bat irakasleon gabezien berri emanaz; konforme ez eta, gabeziak bezala irakasleok ere superbotereak dauzkagula etorri zitzaidan gogora; jabetu nintzen arte haurrak direla, benetan, superbotereak dauzkatenak. Haurrak izan ginen, beraz, gu ere superbotereen jabe gara.

Ezagutzen duzu superbotererik ez duen haurrik?
Ez, bakar bate ere ez. Gutxienez bat, edo bat baino gehiago dauzka haur bakoitzak. Irakasleon lana haurren superbotere horiek agerraraztea da.

Zeinentzat da interesgarria liburua?
Agian aurreko liburua orokorragoa zen, eta hau gehiago zentratzen da maisu-maistren lanean. Hala ere, badakit guraso eta bestelako herritarrak ere ari direla irakurtzen. Askotan islatuta sentitzen dira euren seme-alabekin bizi izan dutenarekin edota bere garaian eskolan bizi izan zutenarekin. Irakurterraza da, umorea eta ironia puntua ere baditu.

Ilustratutako liburua da.
Bai. Estetikoki aurreko liburuaren ildoa jarraitzen du eta Maitane Gartziandiak ilustratu du. Oso polita geratu da.

Aurreko liburuak bezainbesteko ibilbidea egingo du honek?
Ez dut pretentsiorik. Ni irakaslea naiz eta horrekin gozatzen dut gehien. Gustura idazten dut, baliagarria zait barrenak askatzeko eta inorentzat interesgarria bada, ni pozik.