Horixe eskatzen diot nik, Araba, Bizkai eta Gipuzkoarako lantzen ari diren Hezkuntza Lege berriari. Oinarri horiek ezarri eta kunplitzea. Eta uste dut, oker ez banago behintzat, oinarri horietako askorekin, guztiekin ez bada, bat egiten dutela azken urte luze honetan elkarrekin muturtuta dabiltzan eskola publikoaren aldekoek eta ikastola-zaleek. Eztabaida honetatik, gutxi asko, kristau eskolak kanpo geratu dira, haiek izan arren aipatu ditudan oinarri horietako askotik urrunen daudenak.
Publikoa/pribatua dikotomian dago eztabaidaren muina. Publikoa zer den eta nola ulertzen den. Hala, publikoa administrazioaren titularitatea duena dela diotenak daude alde batean, eta ikuspegi komunitariotik, administrazioaren titularitatetik haragoko publikotasuna defendatzen dutenak, bestean. Lehenbiziko ikuspegitik, eskola publikoak soilik lirateke publiko; bigarrengo ikuspegitik, aldiz, ikastolak ere publiko lirateke, herritik (herritarrek) sortu eta herriarentzat (herritarrentzat) diharduten hezkuntza kooperatibak, irabazi asmorik gabekoak, gobernantza demokratikoa dutenak baitira. Publiko izateko ikastolak publifikatu egin beharko liratekeela diote lehenbizikoek; ikastolak ere sartuko liratekeen publikoaren definizio berri bat eskatzen dute bigarrengoek. Badira, noski, eztabaida gehiago: segregazioari buruzkoa, naziotasunari buruzkoa, ikastetxeen autonomia errealari buruzkoa, udalen parte-hartzeari buruzkoa…
«Oinarri horietako askorekin, guztiekin ez bada, bat egiten dute azken urte luze honetan elkarrekin muturtuta dabiltzan eskola publikoaren aldekoek eta ikastola-zaleek»
Eztabaida sutsuak ez dira amaitu. Ordea, azken asteetan bestelakorik ere izan da. Eta gero eta gehiago dira gainera, lubakietatik atera, liskarrak alboratu eta herri gisara pentsatuz elkarrekin ekiteko unea dela aldarrikatzen ari direnak. Nork berea defendatzea zilegi den arren, askoz aberasgarriago eta onuragarriagoa delako elkarrekin guztion onura bilatzea. Ezberdinen artean zerbait berria sortzea, alegia. Hezkuntza sistemak eztabaida zabala bezain sakona behar baitu, baina erabaki sendoak ere bai, hezkuntza baita herri baten —are gehiago gurea bezalako herri baten— ezinbesteko oinarrietako bat.