Ez dakit honek guztiak zer faktura ekarriko duen; alegia, galdu ondoren, jendeak berreskuratuko ote dituen ohiturak: hori da gure beldurra”. Pako Sexmiloren hitzak dira, Donostiako Parte Zaharreko Kresala elkartearen batzordeko presidentearenak. Herria edozein koloretan egonda ere, urriaz geroztik itxita daude elkarte gastronomikoak, eta Labi batzordearen gaurko bileran ere ez da espero kontrako erabakirik. Hainbeste denboraren ostean, bazkideen arteko harremanak hozten ari diren sentsazioa dute Gipuzkoako beste elkarte gastronomiko batzuetan ere, eta, beharrezko segurtasun neurriak hartuta, ez dute arazorik ikusten irekita egoteko. Jarduera ekonomikorik ez duten arren, nabarmendu dute elkarte gastronomikoek ere badutela garrantzia.
Kresala, esate baterako, elkarte gastronomikoaz gain, kultur elkartea ere bada: helduen eta umeen danborrada taldea, dantza taldea, mendi taldea, eta abar ditu, eta jai giroko hainbat ekitalditan parte hartzen du. Ahal duten heinean, eutsi egin diete ikastaroei. “Baina elkarte gisa guretzat inportanteena dena galdu dugu: elkartzeko eta jendearekin egoteko eta hitz egiteko aukera. Galera handia da, eta triste gaude”. Ia seiehun bazkideko elkartea da, eta, Sexmilok kontatu duenez, jende batek bazuen ohitura astero elkartera joateko. “Dinamika horri eutsiko ote zaio gero? Zerbait aldatuko da, ziur; ez dakiguna da zenbat”.
Herri txikietako topagune
Donostian sortu ziren elkarte gastronomikoak, XIX. mendearen erdi aldera, eta gaur egun ere hantxe daude gehien: 120 inguru. Alabaina, nabarmentzekoa da herri txikietan duten garrantzia. Adibidez, 160 biztanleko herria da Gaztelu; ez dute tabernarik, baina bai bi soziedade. Elduainen ere, tabernarik ez, baina bai soziedadea. Eta, tabernak izanda ere, ia herri txiki guztietan funtsezko pieza dira. “Guretzat oso inportantea da soziedadea, igual beste herri handi batzuentzat baino inportanteagoa. Esango nuke herri txikietan arima moduko bat direla: elkartzeko, belaunaldi ezberdinetako jendearen artean ekintzak antolatzeko…”, esan du Jokin Muruak, Gabiriako Osinalde elkarteko bazkideak. Bostehun biztanle inguruko herria da Gabiria, eta hiru soziedade ditu: bi herrigunean eta beste bat Aztiria auzoan.