Ikusitakoak ikusita, entzundakoak entzunda —asko, gehiegi, esango nuke—, konfiantza horri eusterik ba al dago? Jakina, galdera orain arte konfiantza zutenek bakarrik erantzun behar dute —konfiantza asko, dezente edo gutxi—, baina dagoeneko konfiantza galdu dutenek edo inoiz izan ez dutenek ez dute erantzun behar.
Nire erantzuna aurreratuko dut: bai, konfiantza mantentzen jarraitu behar da, ez baita ezer garrantzitsurik gertatu konfiantza galtzeko. Argi dago nire epaile lanbideak «lagundu» egiten duela erantzunean —beste batzuek «nahasten» nauela dela esango dute—, baina benetan uste dut azken gertaerek ez digutela justiziari buruz dugun pertzepzioa aldarazi behar.
Lehenik eta behin azpimarratu nahi dut aipatzen ari naizen konfiantza ez dagoela epaileen hutsezintasunean oinarrituta, ez baita existitzen, definizioz. Alderantziz, sistema bat bere kideen balizko huts egitea posible dela onartzen badu eta ideia horretan oinarritzen bada, hori da, argi eta garbi, sistema judiziala. Ia edozein ebazpen errekurri daiteke eta goragoko organo batek berrikus dezake ebazpen hori. Egunero ikusten eta entzuten dugu.
«Sistema bat bere kideen balizko huts egitea posible dela onartzen badu eta ideia horretan oinarritzen bada, hori da, argi eta garbi, sistema judiziala»
Beraz, epaileek behar baino gehiago huts egiten dute —huts egiten dugu— segur aski. Era berean, ez da erraza esatea nork egin duen huts, ebazpen katea luzea baita: argi dago sistemak erabakita daukala ebazten duen azken organoak asmatzen duela, ez baitago erabaki hori berrikusiko duen goragoko organorik.
Gauza bera gertatzen da Estatuko Fiskal Nagusiaren kasuarekin. Ñabardura garrantzitsu batekin: kondenatzen duen epaia ezin izango da berrikusi jurisdikzio arruntean, Auzitegi Gorenak epaitu baitu, botere judizialaren gailurra baita. Nolanahi ere, Konstituzio Auzitegiak aztertu ahal izango du epai hori, kondenatuak babes-errekurtsoa aurkezten badu, eta, agian, baita Giza Eskubideen Europako Auzitegian ere.
Bestalde, epaitu eta kondenatu duten magistratuek huts egin dezakete, bai horixe: kondenatzen duten bostek, absolbitzen duten biek, eta baita guztiek ere. Baina batzuek asmatu ahal izan dute legea, Zigor Kodea, ahozko epaiketan egindako frogak ikusita auzitegiak frogatutzat jo dituen egitateei aplikatzean.
Horrek ez du esan nahi, inola ere, susma daitekeenik, ezta urrundik ere, zazpi magistratu horietakoren batek prebarikaziorik egin duenik. Baina badakit erantzun errazeko eta hausnartu gabeko mundu honetan berehala joko dela susmo horretara.
Zalantzarik gabe, bai gehiengoaren epaiak —hau da, Epaia—, bai magistratu disidenteen boto partikularrek maila juridiko handia izango dute, eta erabat ondo oinarrituta eutsiko diete beren jarrerei. Gertatzen dena da hau gutxi batzuei bakarrik interesatzen zaiela eta, gainera, azken egunotan irakurritako eta entzundako guztiaren ondoren, ez duela ezertarako balioko. Dagoeneko, bakoitzak bere posizioa hartu du.
«Kolpe» eta «kolpismo judizial» hitzak asko entzun ditut egunotan. Entzun dut jarrerak defendatzen inolako azterketa juridikorik eta inolako ezagutzarik gabe —goi mailako ordezkari politikoak barne—. Gobernuko presidenteari eta ministroei entzun diet Estatuko Fiskal Nagusia errugabea dela —hau da, errugabea izaten jarraitzen duela, Auzitegi Gorenak kondenatu arren—.
Justiziarekiko konfiantza galtzeko moduko egoera da, noski. Nik ere galduko nuke hitz horiek sinetsiko banitu, eta horiek esaten dituzten pertsonak. Baina ez ditut sinesten, ez dira diskurtso zintzoak, utilitaristak baizik, justiziak erabaki duena erabaki duen honetan. Baina horrelako beste kasu konplikatuetan jarrera desberdinak ikusi ditugu.
Izan ere, zer esan nahi digute? Estatuko fiskal nagusiak ezin duela huts egin eta, hala badagokio, deliturik egin? Inor ez dela epaitzen ausartu behar? «Egia defendatzeko» deliturik egin daitekeela?
Joko arriskutsuegia da, guztiontzat. Baina, batez ere, guretzat, justizia independente eta inpartziala izateko eskubidea dugun herritarrontzat.
Nik ez dakit Auzitegi Gorenak ondo egin duen ala ez. Epai osoa irakurtzen dudanean, iritzia ematen saiatuko naiz, bere boto partikularrekin. Hemen bai, akatsa egon da argudiorik gabe Epaitza aurreratzean, baina ez da egiten den lehen aldia.
Esandakoa, justiziarekiko konfiantzari eutsi. Edo ez, zuek ikusiko duzue. Baina ez dadila izan egunotan entzuten ari zaretenagatik. Bilatu arrazoi hobeak, hau ez baita, nire ustez, arrazoi nahikoa.