Ezin da alde batera utzi Kataluniako alderdi independentistekin negoziatzeak duen garrantzia -izan ere, guztiz ezinbestekoa da Sanchez inbestitu ahal izateko-. Baina, eztabaidaren nondik norakoak ikusita, ezer gutxi gehitu daiteke. Ikusiko dugu nola amaitzen den arazoa. Nik ez daukat batere argi, egia esan.
Baina egoki deritzot, halaber, beste gai batzuei begiratzeari, «jateko gauzei» -kasu batzuetan, hitzez hitz-. Sumarrek azpimarratu du –eta ondo egin du– beharrezkoa dela gobernu-programa bati ekitea, besteak beste, lan-arloko eta gizarte-babeseko gaietan aurrera egiten jarraitzeko. Eta kontua da beharrezkoa dela proiektu hori zehazten joatea.
Bi alderdi horien programek gai hauek jaso dituzte arlo horretan, haien arteko desberdintasun batzuekin: Lanbide arteko Gutxieneko Soldata batez besteko soldataren %60ra iritsiko dela bermatzea; soldata-berdintasuna; iraupen luzeko langabeentzako gizarte-babesa areagotzea; subsidioak eta Bizitzeko Gutxieneko Diru-sarrera indartzea; soldata-arrakala ezabatzeko politikak; amatasun eta aitatasun-baimena 20 astera luzatzea; ordutegiak arrazionalizatzeko Ituna; pentsioak, bereziki gutxienekoak, birbaloratzen jarraitzea; 2024an lanaldia 37,5 ordura astean mugatzea, eta elkarrizketa sozialeko prozesu bat irekitzea astean 32 ordura iristeko; kaleratzearen aurkako babes handiagoa, disuasio-sistema baten bidez eta kausalitatea indartuz; langileak eskubidea izango duelarik berriz hartzeko edo kalte-ordaina jasotzeko, eta kalte-ordain gehigarri bat jasoko du, eragindako kaltea benetan konpentsatzeko, kaleratzearen inguruabarrei eta enpresaren gaitasun ekonomikoari dagokienez; etxeko langileen babesa areagotzea; enpresa nagusiko langileei dagokienez, kanporatutako pertsonen oinarrizko lan-baldintzen berdintasuna bermatzea…
Egia da orain jardunean dagoen Gobernuak, neurri handi batean, 2019ko amaieran akordioa ixteko onartu zuten koalizio-programa garatu duela. Aparteko garrantzia duten gaiak landu eta arautu dira –heriotza duina izateko eskubidea; emakumeek eta pertsona guztiek gure bizitzaren, amatasunaren eta askatasunaren gaineko erabakien jabe izaten jarraituko dugula bermatzea, benetako berdintasunerantz aurrera egitea; lan baldintzen hobekuntzak...–.
Baina oraindik asko dago egiteko. Aberastasuna birbanatzeko eta interes orokorraren mende jartzeko, bizitza duina –etxebizitza barne– bermatzeko, eta horretarako ez da nahikoa Etxebizitzarako Eskubidearen Legea, eta neurri gehiago eta irmoagoak behar dira pertsona guztientzat, benetako aukera-berdintasuna ahalbidetuko duen hezkuntza publikoa eraginkortasunez sustatzeko...
Herritartasun-eskubideak garatzea ere falta da, adierazpen askatasuna erabat bermatzeko, kalea eta hitza beldurrik gabe berreskuratzeko eta axola duen segurtasuna izan dadin lan eta borroka partekatuak ematen diguna. Eta, horretarako, ezinbestekoa izango da Herritarren Segurtasuna Babesteko Legea –Mozal Legea deiturikoa– behin indargabetzea edo aldatzea.
Ahaztu gabe, jakina, garapenerako lankidetza ekintza politikoaren leku garrantzitsu batean kokatzea, ahalik eta azkarren lortzeko, hau da, NPGaren %0,7 eta garapen jasangarriko eta justizia globaleko helburuak lortzeko.
Eta, zergatik ez, pertsona guztien eskubideetarako benetako gotorlekua izango den justizia bat lortzea, ahulenak edozein motatako gehiegikerien aurrean defendatzeko aukera emango duena.
Eta, noski, nazio bakoitzeko herritarrek beren etorkizunari buruz hitz egiteko duten eskubidea aitortuko duen programa ere bai, presarik eta estutasunik gabe, baina erabakitasunez eta segurtasunez, eta bizikidetza askatasunean oinarritzea ahalbidetuko duena, eta ez inposizioan.
Azken batean, gure askatasuna eta berdintasuna bermatzeko beharrezkoa den guztia.
Ez da erraza izango, baina eskatu egin behar da. Gure eskubidea eta etorkizuna da.