Horrela da, bai. Joan den urtarrilaren 9an, Auzitegi Goreneko Zigor Arloko Salak epaia eman zuen. Epai horretan, kondena batzuk murriztu ziren arren, Arabako Probintzia Auzitegiak 2019ko abenduaren 17an emandako epaia berretsi zen. Epai hartan, ustelkeria-delitu batzuengatik zigortu ziren EAJ/PNV alderdiko Araba Buru Batzarreko Alfredo De Miguel, Luis Felipe Ochandiano eta Carlos Aitor Telleria kideak, eta beste pertsona batzuk ere delitu horietako batzuen laguntzaile gisa.
Laburbilduz, EAJren Arabako zuzendaritzako hiru kide horiek bere garaian karguetatik eta militantziatik kendu zituztenak, hau ere esan beharra dago honako delitu hauengatik zigortu dituzte: eragimen-trafikoa, prebarikazioa eragitea edo hari laguntzea, funtzionario-eroskeria, ondasun publikoak bidegabe erabiltzea, dokumentuak faltsutzea, legez kanpoko elkarketa eta kapitalak zuritzea.
Kasu honek eta epai irmo bidez amaitzeak agerian uzten du ustelkeria-egoera hedatu baten larritasuna ez dut esango, inola ere, sistematikoa eremu politikoetan —alderdi eta erakundeetan lurralde guztietan edo askotan, Euskal Autonomia Erkidegoan barne, non orain aipatutakoa ez baita, jakina, epaitu den ustelkeriaren lehen kasua.
Egoera larria, oso. Izan ere, jarduera publiko instituzionala onura pribatuetarako erabiltzea dakarten jokabideak dira —bai onura pertsonaletarako, bai taldekoetarako—. Horregatik, beharbada, une zail eta ulergaitza da herritarren zati garrantzitsu batentzat Zigor Kodean diru publikoa bidegabeko erabiltzearen delituari buruz berriki eta presaka egindako erreforma.
«Une zail eta ulergaitza da herritarrentzat Zigor Kodean diru publikoa bidegabeko erabiltzearen delituari buruz presaka egindako erreforma»
Jokabide horiek, gainera, frustrazio handia sortzen dute herritarrengan, saihestezinak diruditelako, hain errepikakorrak direlako eta oraindik mantentzen direlako arau juridiko eta etikoen ez-betetze larri horiek. Eta ez-zilegitasun penalak egitea errazten duten elementuek ere hemen jarraitzen dute.
Horri egoera hori ahalbidetzen duten beste baldintza batzuk gehitzen zaizkio. Esate baterako, oso erabaki garrantzitsuak pertsona kopuru oso txiki baten esku uztea ia herritarren parte-hartzerik gabe —hirigintzaren edo azpiegitura eta inbertsio handien arloan, adibidez—, edota merkataritza-jarduera handien erregulazio eskasa edo desegokia, eta arau-haustearen ondorioei buruzko araudi eskasa. Eta, jakina, oso larria da baita ere botere judizialak horren baliabide gutxi izatea eta botere politikoaren mende jarri nahi izatea.
Horregatik, erakunde eta talde politiko eta sozial guztietatik hausnartzen jarraitu behar da, horren ondorio kaltegarriak saihesteko. Horien artean, gaur egun, segurtasunik ezaren eta herritarren desmoralizazioaren sentsazio argia eta gure erakunde publikoen deslegitimazioa nabarmentzen ditut.
Ez litzateke zaila izan behar «oasi» erreal bat sortzea, eta gure inguru osoa hala izan dadin laguntzea. Konponbideak badaude, batzuk jada hasiak baina, zalantzarik gabe, bultzada eta uste sendoagokoak, hala nola erakunde publikoen jardunaren arauketa eta kontrol egiazkoak eta eraginkorragoak sortzea. Baita beharrezko baliabideak izan behar dituen botere judizial batek ezarritako zehapen egokiak ere.
Gauza publikoa kudeatzeko herritarren kontzientzia sustatzea eta arlo ekonomikoan eta sozialean oso garrantzitsuak diren erabakiak hartzeko orduan parte hartzeko tresnak ahaztu gabe.