Jakina denez, emakume demandatzailearen eta beste emakume baten arteko kontratu baten ondorioz jaio zen haurra. Merezi du kontratu horren —oso kontratu arrunta gai honetan— klausula izugarrietako batzuk aipatzea: haurra ernalduko duen emakumeak uko egiten diela jaiotako haurrari buruzko eskubide eta erreklamazio guztiei, eta onartu egiten duela haurra erditu eta berehala ematea ama izango denari inolako interferentziarik egin gabe; ez duela izango haurrarekin harremanik, eta ez dela saiatuko haurrarekin harremanik izaten, eta lagunduko duela ama izango dena haurraren legezko ama deklaratzeko beharrezkoak diren lege-egintza guztietan; onartzen duela ez dela haurraren ama legala, naturala, juridikoa edo biologikoa; azterketa medikoak, odol-analisiak eta beste proba psikologiko batzuk egingo zaizkiola, etorkizunean ama izango denak erabakiko duenaren arabera, in vitro ongarritze-prozedura ororen aurretik, egokia den zehazteko; ebaluatuko duten espezialistei aukera emango zaiela emaitza horiek ama izango denarekin partekatzeko; jokabide jakin bati eutsi behar diola: astero ama izango denari informazioa emanez, dieta bat mantendu behar duela, sexu-harremanik ez duela izango, sendagaiak hartzea edo tabakoa edo legez kanpoko belarrak eta alkohola kontsumitzea debekatzen zaiola, ezin izango dela bizi den hiritik irten, ezta bizileku-aldaketarik egin ere, ama izango denak idatzizko baimena eman ezean; heriotza eragin dezakeen gaixotasunaren edo lesioaren kasuan, ama izango denak haurdun dagoena bizirik mantentzeko eskubidea duela, fetua salbatzeko bizi-euskarri mediko batekin; haurra erditu eta berehala emango zaiola ama izango denari, eta haurdunak baimena emango diola ospitaleari adingabeari ama izango denaren izen-abizenak jartzeko; haurdun dagoenak ezin izango duela haurdunaldia eten, bere bizitza zaintzeko izan ezik, eta horren berri eman beharko diola ama izango denari ere; haurdunak ez duela inoiz haurraren gaineko ama izateko eskubidea erreklamatuko...
Auzitegi Gorenak zera dio —eta ni guztiz bat nator arrazoibide horiekin—:
— Merkataritza-ordezkapenagatiko haurdunaldiak —nik sabelen alokairua edo emakumeen alokairua deitzen diot— urratu egiten dituela Konstituzioan eta Giza Eskubideei buruzko Nazioarteko Hitzarmenetan emakume haurdunaren eta haurraren oinarrizko eskubideak, eta gogorarazi egiten du kontratu horiek erabat deusezak direla, Lagundutako Giza Ugalketarako Teknikei buruzko 14/2006 Legearen arabera;
— Europako Parlamentuaren 2015eko abenduaren 17ko Ebazpena ekartzen du gogora —ebazpen honetan, ordezkapenagatiko haurdunaldia gaitzetsi zen, emakumearen giza duintasunaren aurkakoa zelako—;
— Gogora ekartzen du baita ere Nazio Batuetako Kontalari bereziaren eta Espainiako Bioetika Batzordearen txostena, haurren haurdunaldi subrogatua helburu duen merkatuaren logika gaiztoa nabarmentzen dutenak;
— Ama haurdunaren ikuspuntutik, arazoa egoera ekonomiko eta sozial ahulean kokatzen du;
— Eta, era berean, bitartekaritza-agentziaren presentzia azpimarratzen du, bere negozioa praktika mota hori baita;
— Haurraren ikuspuntutik, esaten da bere jatorria ezagutzeko eskubidea kentzen zaiola, eta «gauza» bat bezala tratatzen dela;
— Praktika hau delitu bat izan daitekeela;
— Gogorarazten du baita ere Legez kontrakoa dela pertsonaren duintasunaren aurka egiten den publizitatea eta, hala eta guztiz ere, badirela gure inguruan agentzia bitartekariak feria presentzialak ere antolatzen dituztenak, zerbitzu horien publizitatea egin eta sustatzen dituztenak, eta maiz ezagutzen ditugula pertsona ospetsuei —edota pertsona «arruntei»— buruzko berriak.
Hainbat herrialdetan araudi desberdinak daude: batzuek modu altruistan onartzen dute praktika hori —nik ez dut inolaz ere horretan sinesten, harreman pertsonal oso estua ez badago—; beste batzuek, berriz, praktika hau onartzen dute irabazi-asmoekin, eta merkataritza-jarduera gisa ere arautzen dute, agentziekin, publizitatearekin eta haurdunentzako kontraprestazioarekin —Errusian, Israelen, Mexikon edo Ukrainan—.
«Hau da, umeak kontsumo-ondasun gisa ekoizteko 'proletariotza erreproduktiboa' sortu da, kosta ahala kosta guraso izan nahi dutenentzat»
Ukrainan, adibidez, lekukoen arabera, emakumeak egon dira giltzapean hainbat hilabetez, haurdunaldia pasatzen benetako kuartel gisa kudeatutako lekuetan, beste emakume edo gizon batzuentzat haurrak «egiten». Eta gauza bera beste herrialde batzuetan: Indian adibidez, bertako gobernuak atzerritarrentzako haurtxoak sortzea debekatu zuen arte, ordurako 25.000 haur inguru salduak izan zirela kalkulatuz.
Hau da, umeak kontsumo-ondasun gisa ekoizteko «proletariotza erreproduktiboa» sortu da, kosta ahala kosta guraso izan nahi dutenentzat.
Ez dakit zuek, baina nik ez dut ezagutzen beste emakume bat —beharbada, harreman pertsonal oso hurbileko kasuetan izan ezik— aipatutako baldintzetan kudeatu eta erditu nahi duenik. Nik ez nuke egingo. Libreki erabaki ahal izateko zoria dugun emakumeok ez genuke hori egingo. Ez genieke inoiz uko egingo gure askatasunari eta duintasunari.
Auzitegi Gorenak dagokiona egiten du: kasu bat ebatzi eta bere doktrina ematen du. Orain pilota —emakumeen eta adingabeen duintasuna, alegia— aberrazio horrek aurrera egitea eragozten duten arauak ematen jarraitzeko eskumena dutenen esku geratzen da, hau da, Gobernuaren eta Legebiltzarraren esku, bai eta Fiskaltzaren beraren esku ere, gertakari horiek jazartzeko.