Akordio horien ondorioz, langile asko modu basatian kaleratuak izan ziren, eta industria ugari itxi ziren. Industria horietako langileek beren lanpostuak defendatzeko borroka egin behar izan zuten: Euskalduna, Orbegozo, Bianchi, Aceriales, Echevarría, Nervacero, Olarra, Babcock Wilcox, Aurrera, etab. Estatuko beste toki askotan gertatu zen bezala: Ferrol, Cadiz, Vigo, Gijon
Horietan guztietan, sindikatuetako buruek, UGT buru zutela, enplegua suntsitzea hitzartu zuten Gobernuarekin eta patronalarekin, beren enpresak errentagarri bihurtzeko eta, horrela, lanpostuak salbatzeko promesarekin. Gaurko irabaziak biharko inbertsioak eta etziko lanpostuak dira, PSOEko ministroek ziotenez: Solchaga, Guerra edo Boyer, baita UCD, AP eta EAJ eta CIUko buruzagiek ere. Errealitatetik oso urrun.
Euskadunako bataila eta 78ko erregimenaren aurkako borroka
78ko erregimen hasiberria eraitsiz bakarrik berma zitezkeen enplegua eta Trantsizioko borroketan lortutako lan-konkistak. Euskaldunako langileen eta emakume langileen borroka heroikoak, erresistentziak eta sakrifizioak ezin izan zuten azkenean Astillero ixtea eragotzi, hamarkada bat baino gehiago kaleratze, ziurgabetasun eta borroka mehatxuen ondoren. Baina zergatik izan zen hori horrela? Hau izan al zen amaiera posible bakarra? Historiatik ikasten ez duenak hori errepikatzera kondenatuta dago, horregatik klase borrokaren bataila handiak, Euskaldunarena bezalakoak, behin eta berriz gogoratu eta aztertzera itzuli beharra dago.
UCDko gobernu eskuindarrek burutzera ausartu ez ziren industria-birmoldaketa basatia, PSOEk eraman zuen aurrera. Felipe Gonzalezen gobernua boterera iritsi ondoren, Moncloako Itunak sinatu zituzten bake soziala inposatuz eta, burgesiak ez zuen zalantzarik izan: langile klasearen aurkako erasoak gogortzeko unea zen.
1977ko udazkenean, Astilleros Españoles SAren zuzendaritzak (AESAk) finantzaketa-arazo larriak zeudela jakinarazi zien enpresa-batzordeei. 1978ko uztailean, UCDren Gobernupean, Ontzigintza Sektoreko lehen akordioak sinatu ziren, CCOO, UGT, ELA-STV eta USOk sinatuta. Akordio horietan, instalatutako ekoizpen-ahalmena % 50 murrizteko beharra jasotzen zen. Horrek berekin zekarren industria-birmoldaketa bizkorra martxan jartzea, itxierak eta milaka kaleratze onartzea.
Felipe Gonzálezen Gobernuak eramango luke birmoldaketa traumatiko hori aurrera. Lehenik eta behin, langile klase izugarri antolatu eta mobilizatu baten erantzuna eragotzi behar zuten, eskura zituzten mekanismo guztiak erabiliz: alde batetik ilusioak sortuz birkokapenekin, erretiroekin, baina batez ere, borrokei gogor aurre eginez. 1978ko sinaduraren aurretik, Estatu osoko Ontzigintza Sektoreko Ordezkarien Koordinakundeak funtzionatu zuen. Fabrika-ontzietan langileek aukeratutako ordezkariek osatzen zuten, eta langileak biltzeko eta borrokatzeko gaitasun handia zuen. Akordio horien lehen biktima Koordinakundea izan zen, eta Jaurlaritzaren eta patronalaren zerbitzura dagoen egungo eredu sindikal burokratizatuaren lehen sustraiak orduan errotu ziren. “Euskadi salbatzea”, “Galizia salbatzea” sindikatuetako arduradunez eta EAJko bezalako agintari burgesek zabaltzen zituzten mezuekin langileen borroka zatitzea lortu zuten erantzun bateratua deuseztatuz.
Borroka erradikalizatu egiten da eta fase erabakigarri batean sartzen da
«1984ko azaroaren 23an, poliziaren istiluen aurkako erasoak Bilboko Euskalduna ontziolan sartu ziren, benetako sua jaurtiz. Langileetako bat itsasontzietako batean babestu zen (...), itota eta buruan kolpe bat zuela iritsi zen, eta handik gutxira bihotzekoak eman zion. Berehala, lankideek medikuari deitu eta langilea eraman nahi izan zuten. Saiatu zirenean, Poliziak hitz hauekin galarazi zion: 'itsasontzitik irteten bazarete, denok hilko zaituztegu '» (' Egin ', 1984/11/24).
Pablo Gonzalez Larrazabal 14 urterekin hasi zen Euskaldunan ikasle bezala lanetan. Lanpostua defendatzen hil zen azaroaren 23an, 53 urte zituela. Egun bakar batean 200 langile zauritu ziren. Polizia tanketarekin sartu zen, borroka metroz metro hasi zen, une batzuetan buruz buru. Lankide bat erortzen zenean, beste batek hartzen zuen bere lekua. Poliziak bere armekin sabeleruntz tiro egin zuen. Vicente Carril balaz zauritu zuten, eta langile asko gogor jipoitu zituzten borrekin eta fusilen kulatekin.
Horixe izan zen Felipe Gonzálezen lehen gobernuaren politika, “Aldaketaren Gobernua” zeina 10 milioik baino gehiagok bozkatua izan zen frankismoaren gaitza behin betiko amaitzeko. Hiru egun lehenago, GALek, mertzenario faxistek osatutako talde parapolizialak, bere bulegoan erahil zuen, ontziolatik ez oso urrun, Santi Brouard, HASIko buruzagia eta HBko Eusko Legebiltzarreko diputatua. Batzuek poliziaren basakeriari eman zioten azalpena zera izan zen, buruzagi abertzalearen hilketaren aurka Bilbon egin zen manifestazio jendetsuari emandako erantzuna.
Euskaldunako langileak beti egon ziren Euskal Herriko borroken puntan. Bizkaian edozein borroka garrantzitsu gertatu eta Euskaldunaren babesa eskatzen bazuen, aurkitzen zuen. Horren ondorioz, langile horiek hilabeteak eta hilabeteak ezagutu zituzten soldata osorik etxera eraman gabe. Baina langile klasearen oldarra, sakrifizioa, ausardia eta borrokarako gaitasuna ez dira nahikoa norabide egokirik ez badago.
Hilabeteetan zehar, borrokak, ontzigintzakoak barne, bereizita joan ziren. Euskalduna, alde batetik, Naval bestetik eta kontratak beren kabuz. Borroka giroa eta bateratzearen beharra manifestazio jendetsu batean azaldu ziren abenduaren 11n. Bizkaian egoera lehertzear zegoen: TCSA, Fabrelec eta beste asko borrokan zeuden, Estatuko beste ontziola askotan gertatzen ari zen bezala, hala nola Galizian edo Asturiasen.
Manifestazio horren ondoren, langileek ontziolan ixtea erabaki zuten. 1.800 langilek osatutako batzar batek aho batez onartu zuen. Emakumeak masiboki sartu ziren borrokan, ontziolako lanbide heziketako langileak bezala. Itxialdian, Batzordeak kultura, propaganda, kontrol eta segurtasun batzordeak sortu zituen, baina ontzietan langileak bakartuta eta ezinean sentitzen ziren. CCOOren eta UGTren zuzendaritzen politika burokratikoen ondorio zuzena izan zen hori: langileak ontziolan mantentzea, Felipe Gonzalezen gobernuarekin lotsa-akordioak negoziatzen zituzten bitartean. Eta, jakina, Enpresa Batzordeko sektore borrokalarienek eskatzen zuten mobilizazio bateratuak deitzeko kosta ahala kosta deialdia saihestu zuten.
Abenduaren 11ko mobilizazioaren arrakastaren ondoren, manifestazio bateratu bat baino ez zen deitu: abenduaren 27an. Euskaldunarentzat, ordea, beranduegi zen. Une hartan baliozko erantzun bakarra Estatu osoan greba orokor bat bultzatzea izango zatekeen, Gobernuari politika aldatzeko, birmoldaketaz arduratzen ziren ministroak berehala kargutik kentzeko eta benetako programa sozialista bat defendatzeko eskatuz. Gizarte-produkziorako bitartekoak nazionalizatu eta langile-klasearen zerbitzura jarriko dituen programa, azken batean, gizartearen gehiengoa baikara. Neurri horien aplikazioak besteriz ez zuen balioko Solchaga-Birmoldaketak mehatxatutako ontziolak eta gainerako industria-sektoreak salbatzeko.
Gaur, atzo bezala, borrokak gogortu eskuina eta patronala garaitzeko
Hamarkadetako borroka-eskarmentuek erakutsi digute enpresa isolatu batek, sektore isolatu batek, probintzia isolatu batek, oso zaila duela gobernuaren eta patronalaren egitasmoen aurkako borroka irabaztea. Beharrezkoa da borroka guztiak bateratzea eta orokortzea, eta borroka horiek azken ondorioetaraino eramango dituen programa bat ematea. Euskaldunako borrokaren amaiera dramatikoa ere behar horren erakustaldi oso zehatza izan zen.
Euskaldunako borrokatik ondorioztatzen diren ikasgai guztiak geureganatzea eta praktikara eramatea posible da soilik sindikalismo borrokalaria, demokratikoa eta klasekoa bultzatzen bada eta gizartea eraldatzeko antolakunde eta programa iraultzailea ematen bazaio. Langile klaseak ekonomiaren baliabide nagusiak kontrolatu behar dituela aldarrikatzen duen programa bat da. Baliabide horiek bankari askoren eta inbertsio funts handien esku jarraitzen dute, ekonomia demokratikoki planifikatzeko, gizartearen gehiengoaren mesedetan, eta ez oligarka handi batzuen mesedetan.