Testamentuek informazio asko gordetzen dute bere baitan eta oso baliagarriak dira mota desberdinetako ikerketak egiteko. Beste gauza batzuen artean, informazio ekonomikoa, erlijiosoa edo juridikoa eskaintzen digute. Baita ere ahaidetasun erlazioak ezagutzeko edota heriotzaren inguruko ohiturak ezagutzeko dira erabilgarriak, izan ere, dokumentu mota honen bitartez heriotzaren momenturako gai pertsonal guztiak argi uztea lortu nahi zen, horregatik islatzen ziren hainbeste datu testuetan.
Kasu honetan esku artean dugun testamentua Asteasuko Juan de Bulanori dagokio. Juanek bere gauzak prest utzi nahi izan zituen hil ondoren arazoak suertatu ez zitezen bere seme-alaben, ondorengoen eta zordunen artean. Baina badu beste helburu bat ere testamentua hau egiteko. Zehatz mehatz adierazten du non nahi duen hilobiratua izatea eta ospatu beharreko hileta-elizkizunak. Dokumentu hau egin zuenean Etxarri Aranazen bizi zen, baina jaiotzez Asteasukoa zenez, hil ondoren bere jaioterrira bueltatu nahi du eta bertako eliza parrokialean hilobiratua izan nahi du “Joan de Bullano mi hijo a sus propias costas mi cuerpo aya de llevar y lleve al dicho lugar de Asteasu y sea enterrado en la iglesia del dicho lugar dentro de la dicha iglesia en la sepultura donde [a mi Joan mi hijo] y mis herederos les pareciera”. Baita ere idatziz agintzen du bere omenez bederatziurrena, urteurrena eta beste hiletak ospatzea nahi duela, guztiak bere semearen kontura.
Behin bere hiletak argituta, zorren gaira pasatzen da, hil baino lehen ezin izango zituen denak kitatu eta. Hori dela eta, zerrenda bat egiten du eta bertan zehazki aipatzen du zeinbait diru (dukat) zor dion nori edo nork zor dion zenbat berari eta zergatik. Bera hargina zen, beraz hornitzaile askorekin negozioak egiten zituen, adibidez, Catalina Lordenarekin (?). Emakume honek kare bizia saldu zion eta ondoren Juan de Bulanok harriaren inguruko lan batzuk egin zizkionez “son seys ducados o lo que ella en su conciencia diciere mando le sean pagados”. Honetaz gain, errementariei, zapatariei eta bestelakoei ere zor zien. Bestalde, kontrakoak ere badaude, adibidez, Hondarribiako Tomas batek berari zor zion harategian egindako lan batzuengatik. Modu honetan zordunen zerrenda 6 orriren bitartean luzatzen da.
Ikusten da nahiz eta urteak eta mendeak pasa, badaudela hainbat gauza eta ohitura ez direla aldatu. Aurrean dugun dokumentua 1558 urtean sinatutakoa da, hau da, orain dela 459 urte, eta urte guzti hauetan zehar badaude zenbait gauza ez direnak aldatu, alde batetik, eliza ospakizunak, bederatziurrena eta urteurrena adibidez, oraindik ere egiten dira. Bestalde, heriotzak harrapatzen gaituen momenturako gure gai guztiak eta ondorengotza ondo lotuta uztea esate baterako. Izan ere, testamentuak erromatar garaian ere egiten ziren, beraz, esaten den bezala, guk ez dugu ezer asmatu.