«Donostiako San Telmo museoko hilarriekin txundituta gelditu nintzen gaztea nintzenean. Ordutik, miresmen berezia izan diot euskal grafiari». Hala azaldu du Tomas Hernandez grafista eta margolariak (Donostia, 1940) nola hasi zen Euskal Herriko arte primitiboaren ildoan lanak egiten. 1966an egin zuen lehen zirriborroa, eta, ordutik, 300 lanetik gora bildu ditu. Edorta Kortadi arte kritikoak ikusi zituen marrazkiak, eta orduan proposatu zion Hernandezi bilduma bat osatzea. 150 lan jasotzen dituen liburua argitaratu du Erein argitaletxearekin. Atzo aurkeztu zuten, Donostiako Udal Liburutegian.
Euskal ikonografiaren oinarrizko irudiak ditu abiapuntu Hernandezek, baina sinbolo horiek berreskuratzeko eta eraberritzeko joera nabarmena da: «Hori da Hernandezen arlo interesgarrienetariko bat. Berrikusi egin du euskal grafia, eta proposamen berriak egin ditu», adierazi du Kortadik. Haren ustez, antzinako iruditeria horrek badu indar sinboliko bat, estetikoaz gain. Hainbat etnografok aztertu dute hori, hala nola Jose Migel Barandiaranek eta Julio Caro Barojak. Kortadik berak ere egin zuen ikerketa bat, Eusko Jaurlaritzak eskatuta, 1994an. Azaldu duenez, euskal iruditeriak Europako hainbat herrialdetako arte primitiboaren sinbologia antzekoa du: zirkuluak eguzkia irudikatzeko, hirukiak mendiak marrazteko, laukiak lurra sinbolizatzeko... Edonola, ikerketen arabera, euskal ikonografiak kultura zeltan du jatorria.
Irudi horiek guztiak jasotzen ditu Hernandezek bere marrazkietan, baina eraberritu egin ditu «zaharkituta» zeuden hainbat irudi. Sinbolo tradizionalak oinarrian baditu ere, natura du inspirazio iturri: «Ingurumena da nire irakasle handiena. Ikasi dut natura interpretatzen eta giza harremanetan arreta jartzen. Hortik edaten dut, eta horrek bultzatuta marrazten dut». Garrantzitsua iruditzen zaio, gainera, euskal kulturaren ondarea den grafia iraunaraztea: «Nazioaz hitz egiten dut nire marrazkietan, sortzeko modu diferente bat daukagulako. Ezin ukatu kultura konkretu bat sortu dugula». Kortadik ere azpimarratu du arte diziplina horri bere balioa ematearen garrantzia: «Askotan pentsatzen dugu grafismoa bigarren mailako artea dela, baina gure ondarearen parte da, eta iraunarazi behar dugu».
Tomas Hernandezek 'Euskal grafia' liburua argitaratu du
2018ko eka. 29a, 11:51
50 urtean egindako marrazkien bilduma bat osatu du, euskal ikonografian oinarrituta.
Ez diogu hau kapritxo hutsagatik: lagun gaitzazu . Eduki hau guztia doan ikus dezakezu euskarazko hitzik gabeko Tolosaldea ez dugulako irudikatzen. Atarikide, iragarle eta erakunde askoren laguntzarik gabe ez litzateke posible hori. Gero eta komunitate handiagoa sortu, orduan eta sendoagoa izango da Ataria: zurekin, zuekin. Ez utzi biharko gaur egin dezakezun hori: egin zaitez Atarikide!
EGIN ATARIKIDE!