Badakigu zein ziren: erregimenak bezala pentsatzen ez zuten guzti haiek, homosexualak eta “inferior races”, arrazakeria baitzegoen nazien pentsamenduaren oinarri oinarrian. Eta tartean zeuden, Adolfo bezala, errepublikaren alde, kasu honetan ejertzitoan ardura politikoak izan zituzten euskaldun asko, Espainiako beste herrialdeetakoekin batera.
Gusenekoa Mauthausen baino lehenagoko kontzentrazio eremua da. Gaur han hilik suertatu ziren herritarrak gogoratzeko, pertsonak akabatu ondoren errausteko baliatzen zuten su-labe bat eta bere inguruan oroitza plakak baino ez daude. Adolfo bi kanpoen artean ibili ostean, Gusenekoan hil zen bere heriotza agiriak hala ziurtatzen duenez.
Granitozko kantera bat. Alemaniako Steinwerke GmbH enpresa alemanak kudeatzen zuena. Orain granitozko sukaldeak eta etxe atariak apaintzen dira Europan. Europa zurian, bistan da. Beste Europan, orain lokatza dago, eta sukalderik apenas ikusten da. Naziek, negozioa egin zuten gizakiekin. Esku lan merkea, doakoa. Industria oso bat eraiki zen kanpo hauen inguruan.
Duela hamarkada gutxi, ordea, oraindik kokatuak gauden puntu honetan bertan, gizonek euren buruak harresian behera botatzen zituzten horroretik ihesi, orduz geroztik parakaidisten harresia deitzen zaio lekuari. SSek heriotza naturala izkiriatzen zuten hauen heriotz ziurtagirietan.
Adolfo Lozano Gusenen hil zen 1941ean. Nekez da sinesgarria Adolfo biriketako neumoniaz hil zela pentsatzea, 186 eskailera hauek jaitsi eta igo ditugun egun berean.