Hizkuntzaz haragoko ekosistemaz

Erabiltzailearen aurpegia Ane Urkola Agirrezabala 2022ko abe. 3a, 07:59
Sareak zulo ugari dituela eta arrainek ihes egiteko arriskua dago. ATARIA

Euskaraldiaren hirugarren edizioa iritsi berri den garaian, ailegatu zaizkigu euskararen inguruko albiste ezkorrak: datuek diote euskarak beherakada nabarmena izan duela udalerri euskaldunetan. Ni herri euskaldun batean bizi naiz: hobe esanda, gehienok dakigu euskaraz (beste kontu bat da erabiltzen ote dugun), eta tarteka estres linguistikoa jasaten dugun arren, lekurik gehienetan euskaraz hitz egiteko aukera daukagu (medikuarekin izan ezik, dena esan behar bada).

Aste honetan Lorea Agirre izan dugu herrian feminismoaz eta euskalduntasunaz hizketan, eta biak nola elkarlotzen diren azaldu digu. Feminismoan askotan aipatu izan da berdintasun faltsuaren ideia hedatu dela jendartean, gizonen eta emakumeen arteko berdintasuna (horrela deitzen diote hainbat instituziok zein herritarrek) erdietsita edukiko bagenu legez. Susmoa daukat antzera gertatzen dela euskalduntasunarekin: duela 60 urteko testuinguru errepresibo lazgarri horrekin alderatuta egoera hobea denik ezin uka, baina argi dago sareak zulo ugari dituela eta arrainek ihes egiteko arriskua dagoela.

Ez dago dudarik aurrerapausorik eman ez denik, baina egunero jasotzen ditugu alarma gorriak pizteko datuak: euskararen ezagutzaren beherakadan etena gertatu da, baina erabilerak etenik gabe jarraitzen du beherantz. Argi dago ez dela nahikoa hizkuntzaren transmisioarekin (eta hor ere herren gaude), eta hizkuntzarekin batera transmititu behar dela bere inguruko ekosistema guztia: kultur ekosistema, aisialdiarena, ikus-entzunezkoena... Izan ere, Iratxe Retolazak aipatu bezala, «kultur paisaiek eta kultur bizitzek egunero zeharkatzen gaituzte, eta eragina dute hiztun komunitatearekiko geure atxikimenduan (edo atxikimendu ezan)». Euskalgintzan ari garenok, baina, askotan frustrazioz bizi dugu gure egitekoa eta lana: nola egin diezaiekegu aurre hain zokoratuta nahi gaituen sistemari eta munstro horri -sistemari- etengabe jaten ematen diotenei? Kontrakarrean ibiltzea ez da beti erraza izaten.

 

«Duela 60 urteko testuinguru errepresibo lazgarri horrekin alderatuta egoera hobea denik ezin uka, baina argi dago sareak zulo ugari dituela eta arrainek ihes egiteko arriskua dagoela»



Euskaraldiak, beste behin, norbanakoen jarreretan jarri du fokua (eta hori ere egin behar da), baina Baionako finalaurrekoan Nerea Ibarzabalek hain distiratsu kantatu zuen legez, euskarak baliabide materialak behar ditu aurrera egiteko. Prestigioa irabazteko. Erabilera espazioak sortzeko eta handitzeko. Erreferenteak izateko. Euskaldunok nor izateko. Ez baitugu euskara altxorra izatea nahi, eskubidedun hizkuntza izatea baizik, bere buruaren jabe; euskaldunok horrela bilakatuko garelako gure hizkuntza-eskubideen jabe. Bestela, Irulegiko Eskua Nafarroako Gobernuaren bulegoren batean gelditu den moduan geldituko zaigu euskara. Altxor baten pare, bitrina baten barruan, baina geldirik eta isilik, eta denok dakigu erabiltzen ez den hizkuntzarekin zer gertatzen den.

Ez diogu hau kapritxo hutsagatik: lagun gaitzazu . Eduki hau guztia doan ikus dezakezu euskarazko hitzik gabeko Tolosaldea ez dugulako irudikatzen. Atarikide, iragarle eta erakunde askoren laguntzarik gabe ez litzateke posible hori. Gero eta komunitate handiagoa sortu, orduan eta sendoagoa izango da Ataria: zurekin, zuekin. Ez utzi biharko gaur egin dezakezun hori: egin zaitez Atarikide!


EGIN ATARIKIDE!