Ezaguna denez, gizateriaren historiaren pasarterik ilunenetako bat da holokaustoa, Naziek (italiar, frantziar eta beste hainbat herrialdeetako faxisten kolaborazioarekin) miloika judu, komunista, errepublikano, homosexual, ezindu fisiko zein psikikoak... erail zituzten ehunka kontzentrazio esparrutara deportatu, lanagatik, gosez edo zuzenean gas-kameretan erail eta gorpuak labeetan errez.
Herritar askok ez badaki ere, Amasa Villabonan ere badira holokaustoaren biktima izan zirenak, zehazki Mauthausen kontzentrazio eta sarraski eremuan egondako Adolfo Lozano eta Alberto Beaufourt. Adolfo Lozano Mauthausenen bertan hil zuten 1941eko azaroaren 7an eta Alberto Beaufourt-ek berriz, bizirik irtetea lortu zuen, 1945ean Estatu Batuetako armadak kontzentrazio eremua askatu zuenean.
Adolfo Lozanori buruzko ikerlana argitaratu zuen Aritza elkarteak, hemen ikus dezakezue: Adolfo Lozano Olazabal: Irakaslea eta errepublikako tenientea
2015eko abenduan, Oreretako La Ilusión eta Villabonako Aritza memoria historikoa lantzen duten elkarteetako lagunek elkarlanean antolatutako ekitaldi hunkigarri batekin batera, oroimen plaka bana jarri zituzten Kale Nagusian dauden bi biktima hauen jaiotetxeen aurrean, lurzoruan.
EH Bilduk lore eskaintza egin die nazi-faxismoaren bi biktima billabonatarrei:
Ekimen xume honekin, pasa den mendean fanatismo faxistak eragindako sarraski eta genozidio izugarriaren memoria presente edukitzeak duen garrantzia azpimarratu nahi du Amasa Villabonako EH Bilduk:
"Ez dugu hau inoiz ahaztu behar, bestela historia berriz errepikatzeko arriskua baitago. Oso arduratuta bizi dugu gaur egun Europan eta Estatu Batuetan gertatzen ari den intolerantziaren, arrazismoaren eta ultra-eskuinaren igoera, eta uste dugu gaitz hau historiara begiratuta sendatzen dela. Guk gure herrian faxismoa pairatu behar izan dugu 40 urte luzez iraun zuen Francoren diktadurapean eta ez dugu ahazten, era berean eta horregatik, gure izaera antifaxistan eta antiarrazistan berresten gara. Faxismorik inoiz gehiago ez!"