"Kazetariok oso garaiz eta erraz ematen ditugu askotan gure iritziak"

Iñigo Terradillos 2015ko abe. 20a, 10:00

30 urte daramatza kazetaritzan Jaime Otamendik (Elduain, 1966). Irratian aritu izan da batik bat, baina telebistan ere ikusi izan dugu hainbat saiotan. Kazetaritza albo batera utzia du orain, abuztuaz geroztik Donostia Kulturako zuzendari postuari eutsi baitio. Kazetaritzaren bere hastapenez, egungo kazetaritzaz eta kulturaz aritu gara, besteak beste, elduaindarrarekin.

Nazioarteko gaurkotasuna pil-pilean dago, gerra hitza behin eta berriro entzuten ari garelarik. Nola bizi duzu zuk hau guztia?
Hiritar guztiek bezala. Beldur puntu batekin, eta galdera askorekin. Nekeza egiten zait honen guztiaren atzean dagoena ulertzea. Egia da gertatzen ari diren gauzak oso gogorrak direla, baina, denon begietan gertatzen ari direlako egiten dira gogor. Izan ere, honelakoak eta gogorragoak gertatzen ari dira egunero Irak eta Sirian, esaterako, eta horiek ez ditugu gehiegi jarraitzen. Beraz sentimendu kontrajarriak ditut. Europa eredu handi samarra izan daiteke bizikidetzaren inguruan. Orain kolpatu egin dute eta asaldatu egin gara, baina, urteak daramatzate Sirian, Iraken eta beste toki askotan horrelakoak egiten. Nire buruari galdetzen diot zergatik asaldatzen garen orain, eta ez garen asaldatu beste leku askotan gatazkak ikusi ditugunean. Siria, gainera, ondo ezagutzen dudan herrialdea da, herrialde zoragarria da, eta sekulako pena ematen dit txikizioa ikustean.

Ulertzea garrantzitsua da arazoa zein den jabetzeko.
Pertsona bat bere buruaz beste egiteko pentsamenduan baldin badago, beste batzuei min egiteko xedearekin, horren atzean zergati bat behar du egon. Zergati horiek ulertzen saiatzea garrantzitsua da.

Eta etxeko gaurkotasuna nola dago?
Lehen gertuagotik jarraitzen nuen. Gertukoen dugunetik, Kataluniako gaia dago interesgarri, eta Espainiako hauteskundeak ere hor daude.



Gertaera handiak edo garrantzitsuak daudenean, bereziki, faltan botatzen duzu informazioa jorratzen ez egotea?
Bai, zalantzarik gabe. Kazetari sentitzen naiz, eta egunean zehar gertatzen diren gauzak kontatu eta ulertzeko irrika hori sentitzen dut.

17 urterekin hasi zinen irratian. Txikitatik izan duzu gauzak-eta galdetzeko grina?
Ez naiz oso ondo akordatzen, baina, badakit oso irratizaleak zirela nire etxean, eta beti egon dela present irratia nire haurtzaroko eta gaztaroko garaian. Irratiari banion, beraz, halako miresmen modukoa. Bestalde, gure baserri ondoan zegoen etxean, Kamioetxen, emakume bat bazen, beti etxe atarian egoten zena. Bere etxe aurretik igarotzen ginen herritar guztiak, eta sekulako abilezia zuen emakume hark bertatik igarotzen ziren guztiei gauzak galdetzeko. Batek informazio bat ematen zion, bestearekin kontrastatzen zuen... Herriko kontu guztiak jakiten zituen. Gainera, sekulako artea zuen, ez baitzituen galderak zuzenean egiten, zeharka baizik. Ez dakit hark piztuko ote zidan kuriositatea, baina, nik ezagutu nuen lehendabiziko kazetaria hura izan zen. Galderak egiteko modua behintzat hari ikasi nion. Beraz, irratia oso presente izatea, batetik, eta Kamioetxeko Ixabelek erakutsitakoarekin, bestetik, azkenean bide honi ekin nion.

Galderak zeharka egiteko ezaugarri hura ikasi zenuen, baina, gaur egun ere modu hori erabiltzen al duzu?
Nire ibilbidean estiloa aldatu egin dut zertxobait, geroz eta zuzenagoa naiz, bai galderak egiterakoan, bai eta gauzak esaterakoan. Baina, ez kazetaritzan bakarrik, bizitzan ere bai.

Zergatik hori?
Ez dakit. Kazetaritzan behintzat, oso argi daukat galderak zuzen egitea dela modurik egokiena. Erantzun egokiak bilatzeko lehendabiziko premisa galderak zuzen formulatzea da. Gero, pertsona bakoitzak bere galdetegia dauka, eta askotan zaila izaten da pertsona horrek zerbait kontatu behar badizu galdera moduarekin asmatzea. Elkarrizketa politiko batean, galdera zuzenak egin behar dira, bata bestearen atzetik, eta arnasa hartzeko denbora gutxi utziaz ahal bada. Aldiz, emozioak atera nahi badituzu, bizitzako pasarteak kontatzea eskatzen badiozu pertsona bati, beste bidezidor batzuk erabili behar dituzu.

Ehunka pertsona elkarrizketatu dituzu urte hauetan guztietan. Bereziki gordeta geratu zaizunik?
Asko. Argitxu Noblia Iparraldeko medikua eta hautetsia ere izan zenak semeak bere buruaz beste nola egin zuen kontatu zidanekoa dut buruan; Iñigo Iturrate jeltzaleak telebistarako kontatu zidan nola ezkonduta zegoen, seme-alabak zituen, eta mutil batekin maitemindu zela; Ainhoa Etxaidek azaldu zidan nola ezagutu zuen gaur egungo neskalaguna. Bizitzako pasarteak eta emozioak erregalatzen dizkizutenean, beti iristen da eta hori beti geratzen zaizu.

Une deserosorik buruan?
Baina, hori ofizio guztietan gertatzen da. Une onak gehiago dauzkat gogoan. Txar txarrak, berriz, bakarren bat edo beste izan da, egun txarra daukazulako edo beste pertsonak egun txarra zuelako. Baina normalean, behintzat, lortzen baduzu jendea irekitzea, hori da garrantzitsuena.

Elkarrizketa batean zein izaten da zure helburu nagusia?
Herritarrek zer jakin nahi duten pertsonaia horrengatik izaten dut buruan, eta galdera horiek egiten saiatzen naiz. Galderak asko prestatu izan ditut beti, eta gainera, lan taldean prestatzen ditut.

Zer ezaugarri izan behar ditu kazetariak?
Derrigorrezkoa da, batetik, kuriosoa izatea. Kuriositatea izatea eta galdetzen jakitea. Eta errealitatearekin harremana ez galtzea. Izan ere, batzuetan gertatzen da politikarien artean, sistemaren artean eta kazetarien artean ekosistema berezi bat gertatzea eta galtzea beharbada kaletarrak duen errealitatea. Horretaz gain, ez zait gustatzen elkarrizketatzailea bera protagonista bihurtzen denean. Hori ere zaintzen saiatzen naiz.

Eta hizkuntza? Komunikatzeko tresna menperatzea beharrezkoa izango da, ezta?
Komunikatzerako garaian, eta irratia edo telebista egitean, esaterako, oso garrantzitsua da hizkuntza eta bere ñabardurak eta aberastasunak menperatzea. Baina, ikusten ari gara, neurri batean pobretzen ari dela, alegia, geroz eta hitz gutxiago erabiltzen ditugula.



Harrokeria handia dagoela kazetariengan aipatu izan duzu, batik bat ezjakintasunetik hitz egite horretan.
Lehen aipatutako ezaugarriekin batera zintzoa, ondradua izatea eta sinesgarritasunarena gehituko nituzke. Sinesgarritasuna irabazten da jendeak ikusten duenean kontatzen ari zarena dela benetan zuk dakizuna. Kazetarioi maiz gertatzen zaigu gaiak oso azaletik prestatzen ditugula askotan, denborarik ez dugulako izaten. Eta gerta daiteke handiustekeriagatik edo harrokeriagatik edo, eman nahi izaten dugula zerbaiti buruz asko dakigunaren itxura. Hori ez zait asko gustatzen. Kataluniako kazetari batekin egon berri naiz. 60 urte ditu, eta esan zidan, orain arte gertakizunak kontatu izan dituela, eta orain, iritzia ematen hasi dela. Iritzia eskatu izan diotenean ez duela eman nahi izan esan zidan, pentsatzen baitu heldutasun maila bat behar dela horretarako. Ados nago berarekin, eta uste dut kazetariok oso garaiz eta oso erraz ematen ditugula askotan gure iritziak.

Gaur egun, sare sozialetan-eta, baina, oso ohikoa da baten eta bestearen iritziak irakurtzea.
Bai, eta horrek ekartzen duena da, iritzi bati edo besteari kasu egitea. Kazetaritzan asko gertatzen ari da garai batean mezetan gertatzen zena, hau da, mezara joan eta meza horrekin konforme zauden ala ez erabakitzea. Kazetari batzuk, gertatzen ari dena kontatu baino, meza bat ematen dute. Niri ez zait gehiegi gustatzen hori. Iritzia erraz ematen duen kazetaria ondo aztertzen saiatzen naiz, eta ikusten dut egoera edo gaia ezagutzen duen iritzia emateko. Nik nahi dudana da kazetariak kontatzea zer gertatu den, eta erremintak ematea nik nire iritzia egin dezadan.

Ikerketa kazetaritza gaur egungo hutsuneetako bat al da?
Ikerketa egiteak dirua eskatzen du, batez ere, kazetariek denbora hartu behar dutelako gai bat ikertzeko. Hori nekeza da, asko kostatzen da, eta horregatik, gaur egun, oso ikerketa kazetaritza gutxi egiten da. Filtrazioak gehiago izaten dira ikerketa kazetaritzaren zelofanarekin bilduta.

Komunikabide gutxi daudela aipatu izan duzu, beraz, informazio gutxi dute eskura irakurleek kontrastatzeko.
Orain, interneten informazio gehiago eskuratzeko aukera dago, baina, komunikabide nagusiak esku gutxi batzuetan egoteak zaildu egiten du. Elkarri begira bizi dira komunikabideak, gainera, eta komunikabide publikoen apustua ere politikarietatik hasita, ez da benetan serioa izaten. Informazioa egitea garestia dela eta asko inbertitu behar dela ulertu behar da, baina, komunikabide publiko onak izatea, era berean, oso garrantzitsua da. Bestalde, ez da egia pribatuak libreagoak direnik, pribatuek guraso batzuk izaten baitituzte.



Gizon eta emakumeen arteko berdintasuna ematen da lanbidean?
Asko aldatu direla gauzak uste dut, eta gaur egun kazetari emakume gehiago daude gizonezkoak baino. Ikusi beharko litzateke, erabakiak hartzen diren guneetan emakumeek zenbateko presentzia duten eta zenbaterainoko aukera duten lasai lan egiteko. Urrats asko eman dira, nahiz eta oraindik ere gure hizkuntza sexista asko begiratu behar dugun. Berez, gainera, esperientziak erakusten dit, eta hau orokorrean esatea astakeria den arren, finagoak dira emakume kazetariak. Arte handiagoa dute informazioa ateratzen eta lantzerakoan.

Gaurkotasuna albo batera utzita, orain beste alor batean ari zara lanean. Donostia Kulturako zuzendari kudeatzailea zara.
Kazetaritzarekin zerikusi gutxi duen lan batean nago orain. Donostian dagoen kultur sare osoa kudeatzea da nire eginkizuna: kultur etxe guztiak, liburutegiak, Victoria Eugenia antzokia, Antzoki Zaharra eta San Telmo museoa, eta Donostian egiten diren Jazzaldia, Giza Eskubideen Zinemaldia, Fantasia eta Beldurrezko Zinemaren astea, antzerki feria... Donostiako kultur eskaintzaren koordinatzailea naiz.

Europako hiriburuekin alderatuta, zein mailatan dago Donostiako, eta oro har, Euskal Herriko eskaintza?
Euskal Herrian, oro har, eta Donostiaren kasuan, kultur etxeen sarea oso garrantzitsua da, eta eskaintza oso zabala dute. Konparazioan, esango nuke ez geundekeela hain gaizki. Ikusi behar dena da etorkizunean kultur etxeetako eta liburutegietako zainetan zein ekintza berri sartzen ditugun. Oraindik asko dago hobetzeko.

Tabakaleran egin dugu hitzordua. Eraikin zaharberritua, kulturari lekua egingo diona.
Herritarrei ematen zaion kultur zerbitzua ikusi beharko da. Eraikina zoragarria da, baina eraikinek soilik ez dute edukia egiten. Horretan lanean ari dira, eta espero dugu urte gutxiren buruan, bertan eskaintza zabala egiteaz gain, nazioartean ere eskaintza hori erakargarria izatea. Euskaldunok gauza asko dauzkagu egiteko eta erakusteko.

Desadostasunak ere sortzen dira kultur eskaintza eta azpiegiturekin, gaztetxeekin, esaterako.
Erabat interesgarriak iruditzen zaizkit herritarrengandik sortzen diren ekintzak eta erakundeek bidea eman behar dute edo bideak jarri behar dituzte, joko arau batzuen baitan, noski. Ni oso herri txiki batekoa, Elduaingoa naiz, eta beti antolatu izan ditugu gauzak erakundeetatik kanpo. Bide horiek oso balekoak iruditzen zaizkit eta era batera edo bestera lagundu beharrekoak. Beste talka eta ezin batzuk sortzen dira, baina, ahal den neurrian bide eman behar zaie.

Elduaingo jaietan-eta parte hartzen ikusi zaitugu. Zer lotura duzu jaioterriarekin?
Elduaindarra naiz eta bertakoa sentitzen naiz. Donostian bizitzen urte asko daramatzat, baina familia han daukat, lagunak ere bai eta astero joaten naiz. Bestalde, Donostiako gaietan erabat donostiarra ez den pertsona bat aritzea ona dela iruditzen zait, beste betaurreko batzuekin eta askatasunarekin ikusten baititut Donostiako gai asko. Iruditzen zait Donostiak ezin duela zilborrari begira bakarrik bizi; hiri zoragarria da, oso polita, eta zorte handia du horregatik, baina arrisku handia ere badu: bertan goxo sentitu eta geratu nahi izatea.

Donostia Kulturako zuzendari izateko zure izendapenak kritikak ere jaso zituen.
Irakurri nuenetako bat euskararen titulazioarena edo euskararen mailarena izan zen. Ez zait iruditzen oso kritika zuzena izan zenik. Niri buruz gauza asko esan daitezke, eta ahuldade ugari ditut hori baino garrantzitsuagoak. Nik egin behar izan banu izendapen horren kritika askoz gogorragoa eta zorrotzagoa egingo nuke. Nire euskararen gaitasuna era batera edo bestera uste dut demostratua dagoela.



EITBko zuzendari izateko zure izena ere bazegoen zerrendan, baina, arrazoi politikoak tarteko, azkenean ezertan geratu zen.
Batzuk esan zuten Patxi Lopez lehendakari zela egin nion elkarrizketa gogorragatik izan zela betoa. Ez zait iruditzen horregatik izan zenik, baina, ziurrenik alderdi sozialistako zenbaitek ez ninduen oso begiko. Dena den, hori zilegi iruditzen zait. Bai orduan, eta bai orain ere, nik sekula ez dut tankera honetako kudeaketa lanik bilatu. Ez naiz inoiz ibili EITBko zuzendari nagusi izateko asmotan. Momentu batean aukera eskaini zidaten, eta alderdi sozialistak ezetz esan zuen; bestelako aukera ugari ere izan ditut eta ezezkoak eman ditut. Une jakin honetan, Donostiak bizi duen egoera berezia kontuan hartuta, hartu egin dut eskaintza hau. Ez zitzaidan inoiz burutik pasa Donostia Kulturako zuzendari izatea. Hori bai, kazetari sentitzen naiz, eta gustukoen kazetari lanetan aritzen naiz. Egia da, baita ere, 30 urte egin ditudala kazetaritzan, eta berritu eta gaurkotu beharra badudala. Horrek, agian, animatu nau momentuz kazetaritza aparkatzera. Baina, ez dut zalantzarik berriro ere kazetaritzara itzuliko naizela.

EITBko postu horretan izango bazina zer aldatuko zenuke? Non ikusten dituzu hutsune handienak?
Ez dakit. Aztertu egin beharko litzateke. Gainera, bai kazetaritzan, bai eta kudeatzaile lanetan ari izan naizenetan, beti taldean lan egitea gustatzen zait. Nik intuizio batzuk izan ditzaket, baina, ondo kontrastatzea gustatzen zait.

Tokiko euskarazko komunikabideek, bestalde, zer leku izan behar dute?
Gertuko informazioa eta tokian tokikoa da, eta hori oso beharrezkoa da. Tokikoak eta orokorrak, biak elkarrekin bizi daitezkeen hedabideak dira, batak ez du bestea kentzen. Hizkuntzari dagokionez, berriz, tokiko hedabideek sekulako erronka dute, eta apustu handia egin dute euskalkiei dagokienez.

Sare sozialak maiz erabiltzen al dituzu?
Kontuak baditut, baina, sarean zer dagoen ikusteko erabiltzen ditut. Bizitza publikoa eta pribatua nahastea ez zait gustatzen. Nire lagunekin, gutxi ditut, eta astean behin behintzat egoten saiatzen naiz eta kanpoan dauden lagunekin, berriz, gaur egun badaude bitartekoak maiz harremantzeko. Arlo profesionalari dagokionean, zer kontatu handirik ez dudala iruditu izan zait beti. Beti izan naiz gauza bat ikusi, gertakizun bat, eta hura hedabideetan kontatzekoa, eta orduan, sare sozialetan zer kontatu handirik ez daukat. Esaterako, Tabakaleraren inaugurazioan izan nintzen, eta nik zer kontatu behar dut, zer sentitu dudan? Nori interesatzen zaio hori?

Zure aisialdian, berriz, zer kultura kontsumitzea duzu gogoko?
Oso pertsona arrunta naiz. Edozer izan daiteke, beti ere, lagunekin eta ingurukoekin gustura banago. Oso erraza naiz alde horretatik. Era guztietako lagunak dauzkat, eta izan daiteke egun batean erakusketa bat bisitatzea, eta beste batean pelikula bat ikustea. Gauza guztiei bere puntua bilatzen saiatzen naiz. Irakurtzea ere gustatzen zait, eta bidaiatzea eta tokian tokiko kultur adierazpenak ikustea oso gogoko dut.

Ez diogu hau kapritxo hutsagatik: lagun gaitzazu . Eduki hau guztia doan ikus dezakezu euskarazko hitzik gabeko Tolosaldea ez dugulako irudikatzen. Atarikide, iragarle eta erakunde askoren laguntzarik gabe ez litzateke posible hori. Gero eta komunitate handiagoa sortu, orduan eta sendoagoa izango da Ataria: zurekin, zuekin. Ez utzi biharko gaur egin dezakezun hori: egin zaitez Atarikide!


EGIN ATARIKIDE!