Gehigarria: IX. Pello Mari OtaƱo bertso-paper lehiaketa

Ahotsak egiten gaitu nor

Ataria 2023ko uzt. 23a, 10:00

Pello Mari Otaño bertso-paper lehiaketako helduen mailako bigarren saria eskuratu du Amaia Agirre Arrastoa asteasuarrak.

  • Helduen maila-bigarren saria
  • Amaia Agirre Arrastoa (Asteasu, 1977)
  • Doinua: Munduko ilunabarra


1.
Ahots baten garrantzia
nola eduki ahantzia
hitza hitzari erantsia
ta esanahiez jantzia
lagun artean nahiz jendaurrean 
badu bere esentzia
baina ahotsak balu entzungai 
diren hotsen ausentzia
hor eteten da komunikatze 
saiakeren ponentzia
entzun ezina bada eztarri 
lokailuen frekuentzia...
Izan dezagun norberak duen 
ahotsaren kontzientzia.

2.
Agintea, boterea
erlijioa, fedea
iturburua, xedea
zuk zurea, nik nerea.
Aginteak du beti ahotsa
hori da bizilegea
herria mutu eta hitzaren
jabe beti erregea
ahots ta hitzak bereizten ditu 
gizaki ta aberea
eman ahotsa bereizi gabe 
gizona ta anderea
ausart, lotsati, indartsu, ahul... 
Baina bakoitzak berea.

3.
Bi begien begirada
lau besoen besarkada 
lagunmin baten eupada
bi siamesen taupada
dena ez da hitz bidezko lorpen 
edo ahotsen islada
ahotsak nahiz ta eman garena
erakusteko parada
edo sentitzen duguna zer den 
adierazteko patxada
ahotsa ez da beti ahozko
ta hau da gai, beharbada 
zeinu bat edo keinu bat ere 
komunikazioa da.

4.
Testu eta argudio
eleberri bat medio
istripu nahiz suizidio
drama edo amodio
orri zuriak tintaz belztea 
obra baten preludio 
idazlearen lan bakartian 
aholku ta gomendio
hitza hitzari errenditzea
du bere erremedio
lekua nori eta noiz eman 
nahiz ta hautatu propio 
protagonista bakoitzak bere 
ahotsa eskatzen dio.

5.
Nola borobildu ertzak?
Nola gauzatu ametsak?
Nola gainditu ezetzak
entzun ezean baietzak?
Baldin entzumen kanal bakoitza 
estaltzen badu lupetzak 
bizitzan iskin eta entzungor 
jokatzen badu_hezkidetzak 
mihia antzu ta belarriak 
galdurik dohai jabetzak
alferrik dira hiztunen ahots
ta hitz bidezko defentsak 
ahotsa ezpain mugimendu soil 
baita gor-mutu batentzat.

6.
Ziega estu ta barrote
zaintzaile lau gizonkote
euren porra ta bigote
eta presoa arlote
ahotsa jaso ezkero bizkar 
hezurrean zenbat kolpe
“esaten duzun guztia aurka 
jarriko zaizu” diote
beldurrak mutu uzten zaitu ta 
odol beroa gero ke
erotzeraino haize errota
aurrean nola Kixote...
Lau hormek soilik entzuten duten 
ahotsa ahotsa ote?
7.
Mendez mende, aroz aro 
emakumearen aho
asko zigortuta dago
nahi ta ezinen arrago
ta mututzera kondenatu nor 
gizonago, nor arrago
ahotsa bera boterea da
hitza hartzeaz harago 
berdintasunik ez da, ez bada 
feminismotik igaro
sukaldean nahiz plazan aldarri 
egiteko gertu nago
ito ez dadin emakumeen 
beste ahots bat gehiago.

8.
Hitzak mihia du magala
eztarri kordak uhala
ta ahotsa (dakidala) 
kanporatze naturala
da, baina jaio berri batentzat 
ez da hain gauza hutsala 
adierazpide bakarra baitu 
behar izanen itzala
hitzik gabeko soinu bakar du 
eskaera ofiziala
ohar gaitezen zenbat den handi 
negarrak duen ahala
hitzen premirik ez duen lehen
hizkuntza unibertsala.

9.
Gertakari baten printza 
kontatzearen ekintza 
objektibo ta anitza 
izatearen baldintza
baldin bada guk gizarteratu 
nahi dugun kazetaritza 
ikuspegi ta arrazoibidez 
sarri eskumotz gabiltza 
ideologia oro ezin da
luma bakarrez zerbitza
zentsurak bere boterea ta 
aginteak bere ditxa
ahotsa nori ematen zaion 
hark baitauka azken hitza.

10.
Libratzen ez den ahotsa 
fonetikaz aho hotza
da, eta soinuan motza
bada, hitza maiz arrotza 
gertatzen zaio, ta sentitzen du 
ezintasunen morrontza
jende aurreko jarduna ezin 
bururatzearen lotsa
eta entzule artean noiznahi 
marmarra ta harrabotsa 
bertsolaria saien jaki da
nola eri den bildotsa
mihia mutu ta garraisika
ari baitzaio bihotza.

11.
Abeslari baten sena 
txikitatik dakarrena
ahots baxu nahiz ozena 
tonu ahul nahiz gizena 
operan tinbre galduak dakar 
armoniaren etena 
bakarlariak afonia du 
bidelagun eskasena 
panderojole batek amets du 
irrintzirik luzeena
historiara igaro arren
ospea eta izena
ahotsa dugu oroimenean 
betiko geratzen dena.

12.
Eztarrian bi xomorro
ahots ozen bat mozorro
azken puntuz karramarro 
neurri luzez olagarro
oholtza gain edo oholtza azpian 
sentitu gaitezen harro
berdin du izan eztarriz gozo, 
zozo edo birigarro
isiltzen edo goratzen diren 
ahots denen zirriborro
izan nahi zuen aldarrikapen 
xume honek lerroz lerro 
historiara pasa daitezen
beste hainbeste KATTARRO.

Ez diogu hau kapritxo hutsagatik: lagun gaitzazu . Eduki hau guztia doan ikus dezakezu euskarazko hitzik gabeko Tolosaldea ez dugulako irudikatzen. Atarikide, iragarle eta erakunde askoren laguntzarik gabe ez litzateke posible hori. Gero eta komunitate handiagoa sortu, orduan eta sendoagoa izango da Ataria: zurekin, zuekin. Ez utzi biharko gaur egin dezakezun hori: egin zaitez Atarikide!


EGIN ATARIKIDE!